خوراک اصلی اکثر مردم برنج است. به طوری که نیمی از کالری دریافتی روزانه هر فردی از طریق مصرف برنج تامین می شود. اما مصرف مداوم برنج علاوه بر چاقی و دیابت مفرط سبب بروز برخی از بیماری ها می شود که درمان آنها بسیار دشوار است.
از طرفی دیگر برنامه غذایی ایرانیان را نمی توان حتی برای یک هفته بدون برنج تصور کرد چرا که برنج در کنار تعدادی از مواد غذایی دیگر قسمت اعظم غذای آنها را تشکیل میدهد اما شاید واژه برنج قهوهای برای بسیاری از افراد ملموس نباشد؛ چرا که ذائقه ما به برنج سفید عادت کرده و شاید حتی برنجهای دیگر را بیکیفیت بدانیم. اما انواع مختلفی از برنجها در سراسر دنیا وجود دارد که برنج قهوهای یکی از بهترین، با کیفیتترین و البته باارزشترین برنجها از نظر مواد غذایی است.
برنج قهوهای چیست؟
دانه کامل برنج چندین لایه مختلف دارد اگر خارجی ترین لایه پوست در فرآیندی حذف شود برنج قهوه ای نامیده می شود. اگر برنج قهوه ای تا حدی آسیاب شود که سبوس خود را از دست دهد (شلتوک) به برنج سفیدی تبدیل می شود که بیشتر مواد مغذی اش را از دست داده است.
بیشتر بخوانید: برنج قهوهای و سبزیجات رنگی؛ ترکیبی پر فیبر و مغذی
برنج قهوه ای جز غلات کامل طبقه بندی می شود و ارزش غذایی بالاتری نسبت به غلات تصفیه شده دارد. وقتی برنج قهوه ای به برنج سفید تبدیل می شود 90 درصد ویتامین B6، نیمی از منگنزو فسفر، بیش از نیمی از آهن و همه فیبر غذایی و اسیدهای چرب ضروری آن از بین می رود.
تفاوت برنج سفید با برنج قهوهای
تفاوت اصلی برنج سفید و قهوهای تفاوت در جداسازی این پوسته است. در کارگاههای شالیکوبی شلتوک از برنج سفید جدا میشود؛ اما قبل از آن که بخواهند شلتوک را از برنج قهوهای جدا کنند ابتدا آن را با حرارت تفت میدهند تا مواد معدنی و ویتامینهای پوسته به درون دانه و مغز برنج نفوذ کند و به این صورت به رنگ قهوهای در میآید. برنج قهوهای از نظر کربوهیدرات، مواد معدنی مانند آهن، پتاسیم و منگنز و انواع ویتامینها بسیار غنیتر از برنج سفید است.
فواید برنج قهوهای
برنج همواره از گیاهانی بوده است که مصرف آن در طب سنتی و پزشکی همواره توصیه شده است. برنج قهوهای دارای خواص و مزایای بسیار زیادی است که از مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
• جایگزین کردن برنج قهوهای با برنج سفید میتواند در کاهش وزن کمک زیادی به افراد بکند
• برنج قهوهای در کنترل قند خون، کنترل کلسترول و جلوگیری از ابتلا به دیابت نوع ۲ مؤثر است چون دارای فیبر بالا و شاخص گلیسمی پایینی است
• برنج قهوهای به دلیل آنتیاکسیدانها و فیبر بالایی که دارد میتواند در جلوگیری از ابتلا به سنگ صفرا نیز مؤثر باشد
• این ماده غذایی برای جلوگیری از بیماریهای قلبی و گوارشی بسیار مؤثر است و میتواند جایگزین بسیار خوبی برای برنج سفید باشد
• به دلیل منابع بالای منگنز، منیزیم، پتاسیم و انواع ویتامینهای E و B میتواند به تقویت حافظه، بهبود سلامت استخوان، زیبا و جوانسازی پوست، جلوگیری از ریزش و سفید شدن مو و ممانعت از پیری زودرس کمک زیادی بکند.
• منیزیم موجود در برنج قهوهای میتواند الگوی تنفس افراد را تنظیم کند از اینرو برای افراد مبتلا به آسم بسیار مفید است
• برای درمان جوش و آکنههای پوستی گزینه مناسبی است چرا که دارای منابع بالای ویتامین، آنتیاکسیدان و مواد معدنی است
• کمک به آرامش سیستم عصبی و جلوگیری از ابتلا به سرطان نیز از دیگر خواص برنج قهوهای است
• در درمان بیماریهایی مانند افسردگی، استرس و اضطراب، خستگی مفرط و بیخوابی مؤثر است.
• کاهش التهاب در بدن و کمک به کنترل بیماری هایی نظیر آرتریت روماتوئید
• کنترل سندروم متابولیک
• پیشگیری از سرطانهای مختلف
رابطه مصرف برنج قهوه ای و کنترل بیماریها
برنج قهوه ای و تنظیم فشار خون بدن
برنج قهوه ای یکی از منابع مهم منیزیم به شمار می آید. همانطور که می دانید منیزیم نقش های مختلفی در بدن ما دارد. یکی از نقش های آن تنظیم فشار خون است. اگر مبتلا به افزایش فشار خون هستید از برنج قهوه ای در برنامه غذایی خود استقبال کنید.
برنج قهوه ای و کاهش ابتلا به بیماری قلبی و عروقی
برخلاف برنج سفید برنج قهوه ای سرشار از فیبر است، یکی از فواید فیبر در بدن ما کاهش کلسترول LDL یا همان کلسترول بد است. کاهش کلسترول بد ریسک بیماری قلبی و عروقی را کاهش می دهد. بر طبق مقالات منتشر شده در مجله تغذیه آمریکا ریسک بیماری قلبی و عروقی، ریسک تشکیل لخته و سکته قلبی در زنانی که در هفته 6 بار از برنج قهوه ای استفاده می کردند کمتر از زنانی بود که برنج قهوه ای نمی خوردند.
برنج قهوه ای و سلامت دستگاه گوارش
همانطور که در بالا نیز اشاره شد. یکی از منابع غنی فیبر برنج قهوه ای است. یکی از نقش های فیبر در بدن تنظیم حرکات روده و کمک به گوارش بهتر مواد غذایی است. بنابراین برنج قهوه ای به دلیل داشتن فیبر فراوان عاملی برای پیشگیری از یبوست و بهبود سلامت دستگاه گوارش به شمار می آید. همچنین برنج قهوه ای 88 درصد از نیاز ما را به منگنز تامین می کند. یکی از نقش های مهم منگنز در بدن شرکت در متابولیسم چربی ها است.
برنج قهوه ای عاری از گلوتن است. افراد مبتلا به حساسیت به این نوع پروتئین می توانند با خیال راحت از برنج قهوه ای در برنامه غذایی خود استفاده کنند.
برنج قهوه ای و کنترل وزن
مطالعات مختلف نشان داده است که برنج قهوه ای به کنترل وزن کمک می نماید و نقش زیادی در کاهش وزن دارد. مطالعه روی زنان مبتلا به اضافه وزن کره جنوبی نشان داد زنانی که در رژیم کاهش وزنشان از برنج قهوه ای استفاده کردند وزن بیشتری کم کرده بودند.
برنج قهوه ای و کنترل دیابت
معمولا افراد مبتلا به دیابت از خوردن برنج می ترسند با اینکه دوست دارند برنج بخورند ولی می دانند که خوردن زیاد برنج قند خونشان را بالا می برد. باید به همه افراد مبتلا به دیابت گفت که برنج قهوه ای به دلیل داشتن فیبر زیاد نه تنها قند خون تان را بالا نمی برد بلکه به کاهش قند خون نیز کمک می کند، پس اگر دوست دارید که برنامه غذایتان حاوی برنج باشد می توانید برنج قهوه ای را جایگزین نمایید.
نتایج مطالعه منتشر شده در مجله علوم غذایی و تغذیه آمریکا نشان داد که بیماران مبتلا به دیابت که برنج قهوه ای می خوردند در مقایسه با بیمارانی که برنج سفید مصرف می کردند، قند خون کمتری داشتند.
نحوه پخت برنج قهوهای
روش تهیه برنج قهوهای دقیقاً شبیه به برنج سفید است چون همانطور که اشاره شد تنها تفاوت آن با برنج سفید حرارت دادن قبل از برداشتن لایه خارجی آن است.
برای پختن برنج قهوهای به ۴۰ تا ۵۰ دقیقه زمان نیاز است. البته نباید برنج قهوهای را آبکشی کرد چون تمام مواد آن از بین خواهد رفت و بهتر است قبل از پخت حدود نیم ساعت در آب خیس شود.
قبل از پخت بهتر است برنج را یک ساعت با کمی آب و نمک خیس کنید، حجم برنج قهوه ای پس از پخت چند برابر می شود. این برنج را با روشهای معمول می توانید در فر، ماکروفر، پلوپز و روی اجاق گاز درست کنید. مزه بدی ندارد حتما امتحان کنید و از فواید آن بهره مند شوید.
نحوه نگهداری برنج قهوه ای
برنج قهوه ای روغنهای طبیعی ضروری دارد که اگر برای مدت زمان طولانی آن را نگهداری کنیم کهنه و فاسد میشود. بهتر است هنگام خریداری این برنج حتما به تاریخ انقضای آن توجه و این برنج را تازه مصرف کنید تا از خواص آن نهایت استفاده را ببرید. برنج قهوه ای خام را میتوانید تا شش ماه در ظرف در بسته (برای حفظ رطوبت و تازگی آن) در دمای اتاق نگهداری کنید. برای استفاده از عمر مفید برنج قهوه ای خام، میتوانید آن را در یخچال نگه دارید.
دربارهی برنج قهوه ای پخته باید احتیاط کنید، نگهداری نادرست برنج پختهشده باعث رشد باکتریای به نام باسیلوس سرئوس میشود که علیرغم حرارت دیدن در اثر گرم کردن مجدد، میتواند مسمومیت غذایی ایجاد کند. برنج پختهشده را نباید در دمای اتاق نگهداری کرد و بهتر است بیش از یک بار گرم نشود.
عوارض مصرف برنج قهوه ای
برنج قهوه ای ممکن است در مواردی، اندکی حساسیتزا باشد اما حاوی هیچگونه عناصر مختلکننده مثل پورین (عامل تولید اسید اوریک) و اگزالات (اگزالات، اسیدهای ارگانیکی هستند که به طور طبیعی در گیاهان، حیوانات و انسان وجود دارد. اگزالات میتواند با چسبیدن به کلیه، سبب تشکیل رسوبات و کریستالهای سوزنی شکل و ایجاد درد شدید شود) نیست.
برنج قهوه ای مادهای است سرشار از مواد مغذی سالم که اثرات سودمندی برای بسیاری از ارگانهای بدن از جمله قلب دارد، هضم آن راحت است، روی مغز، استخوانها، عضلات، کلسترول و فشار خون تأثیر مثبتی دارد، برای درمان بیماریهای پوستی مانند پسوریازیس مفید است، سلامت پوست را ارتقا میبخشد و مانع ریزش مو هم میشود.
بیشتر بخوانید: آشنایی با 8 خاصیت برنج قهوهای
برنج قهوه ای خواص ضدپیری دارد چون حاوی فرولیک اسید است که به عنوان یک آنتیاکسیدان مؤثر در پیشگیری از پیری پوست شناخته میشود. این مادهی خوراکی غنی از فولات، در دوران بارداری برای رشد سالم جنین بسیار ضروری است و همینطور به خاطر داشتن آنزیمهای گوارشی در افراد مبتلا به عفونت کاندیدا که به دلیل این عفونت سیستم گوارشی ضعیفی دارند، توصیه میشود.
برنج قهوه ای بدن و ذهن را تقویت و با ضعف عمومی و کمبودهای بدن مبارزه میکند. میتوانید به راحتی آن را جایگزین برنج سفید کنید و از طعم خوب و خواص عالی آن بهرمند شوید.