بسیاری از رفتارهای قومی و اجتماعی هر ملتی را می توان از موسیقی رایج در همان منطقه مورد بررسی قرار داد. برای مثال روحیه نرم و گریزان از خشونت های رایج زمانه را به راحتی می توان در ترانه های شیرازی شناسایی کرد.
بررسی و پرداختن به موسیقی استان فارس و به ویژه خود شهر شیراز بدون توجه به بافت جمعیتی و فرهنگی آن، ممکن نیست.
شهر شیراز از دیرباز پذیرای دست کم پنج قوم بوده است که همچنان در گوشه گوشه استان حضور دارند. اقوام فارس، ترک، لر، عرب و کولی با آداب و فرهنگی متمایز، بدنه اصلی جمعیت استان را تشکیل می دهند.
در آهنگ های شیرازی، موسیقی حماسی کمتر دیده می شود، شیرازی ها خیلی اهل عزا و ماتم نیستند و آهنگ هایی که معرف غم و اندوه باشد، به نسبت، کمتر از آهنگ های شاد و امیدساز رونق دارد. حتی در خطه از ترانه های عاشقانه که نوعی ناکامی در آنها پنهان است و لحنی ماتم آلود دارد، خبری نیست.
عطا جنگوک کیست؟
«عطا جنگوک» یکی از هنرمندان مطرح در مرکز حفظ اشاعه موسیقی ایران به شمار می رفت که اهل این خطه بوده است. هنرمندی که به سبب رویکرد بومی و محلی خود، چندان در مناسبات اداری موسیقی ایران دیده نشد.
وی از فعالان موسیقی نواحی ایران و مدرس موسیقی مقامی و ردیفی در کشور بود. تار و سه تار نوازی عطا جنگوک به سبب علایق درونی‌اش، رنگ ویژه ای داشت. از ویژگی‌های بسیار بارز زنده یاد "جنگوک"، استفاده بسیار عالی و بجا از سه تار در گروه نوازی بود.
مطالب مرتبط: چرا کنسرت سالار عقیلی با حضور فرزانه کابلی حاشیه‌ساز شد؟+فیلم و جزییات
وی که در محضر استاد بی بدیل علی اکبر شهنازی زمانش را به نیکی درک کرده بود، صدایی شبه محلی از تار و سه تار ایجاد می کرد. ساز تار اساساً سازی برآمده از کانون های شهری است، اما در یکی از نواخته های جنگوک می بینیم که بر اساس ملودی های منطقه بویراحمد، صدایی نزدیک به حال و هوای روستا و ایلات و عشایر را به گوش می رساند.
زنده یاد "جنگوک" برای ارائه یک موسیقی محلی، اجباری به استفاده از سازهای همان محل نداشت و اینکه برای تولید موسیقی محلی حتما می بایست از ساز محلی استفاده کرد، اعتقادی نداشت و مدعی بود که با همین سازهای رایج در موسیقی دستگاهی نیز می توان به صداهای مورد نظر رسید. شاهد این ادعا و البته موفقیت تحسین برانگیز او، تقلید صدای زنگوله گوسفندان با ساز سه تار است.
تبارشناسی موسیقی بختیاری
برخی از پژوهشگران بزرگ مردم شناسی، تلاش های فراوانی در خصوص تبارشناسی موسیقی بختیاری داشته اند و در این راه نیز، برخی از استادان موسیقی، اقدام به تنظیم آهنگ و ملودی در دستگاههای موسیقی ایران با گوشه های مقام بختیاری و دهکردی کرده اند.
"عطا جنگوک" یکی از موسیقی دانان برجسته ایران بود که بارها به شهرکرد، چهارمحال و بختیاری سفر کرده بود و پژوهش های زیادی نیز در خصوص مقام موسیقی بختیاری در دستگاه های ردیفی انجام داده بود.
آلبوم "مال کنون" مهم ترین موضوع زندگی و معیشت عشایر است و در عین حال یادآور شاخص ترین اثر موسیقایی ایل بختیاری به نظر می رسد که در طول بیش از دو دهه همچنان محبوب و پرفروش در پیشخوان نوارفروشی ها خودنمایی می کند.
مطالب مرتبط :انقلاب ساسی مانکن در مدارس ایران
از دیدگاهی دیگر، این اثر مانند فانوسی کوچک در فضای کم فروغ موسیقی زمان خود ظاهر شده است. در گویش بختیاری «مال کنون» یعنی کوچ، واژه ای که هزاران سال زندگی سنتی اقوام لر زبان دامنه های زاگرس را به تصویر می کشد. "چشم براه" با صدای "شهرام ناظری" برروی اشعاری از نیما، نام یکی دیگر از آلبومهای معروف این هنرمند بزرگ می باشد.
زنده یاد جنگوک در ۲۲ مهرماه ۱۳۲۷ در شهر لار شیراز به دنیا آمد و در یکم اردیبهشت ۱۳۸۹ در تهران، چشم از جهان فرو بست.
