به گزارش تیتربرتر؛ از اواخر سال ۹۸ بازار سرمایه روی دیگری از خود را به مردم نشان داد. نقدینگی بالا، رکود در بازارهای موازی، مسیر ناهموار نقدشوندگی آن بازارها، نوسان نرخ ارز، حواشی بازار مسکن و خودرو و حمایت تمامعیار مقامات مسوول کشور از بورس بخش عمدهای از نقدینگی سرگردان جامعه را به سمت بازار سهام هدایت کرد و افراد زیادی با توجه به وضعیت اقتصادی برای حفظ ارزش پول خود وارد بازار سرمایه شدند.
بخش وسیعی از سهامداران خرد که بدون تجربه کافی و بررسی سودآوری شرکتها، ارزش دارایی و آینده آن شرکت، سرمایهشان را روانه بورس کرده بودند، در گیرودار شوک نزول قیمت سهام، صفوف طولانی فروش را تشکیل دادند.
تصمیمات شبانه مسوولان و جلسات بینتیجه آنها برای حل بحران بورس شائبههای بسیاری در مورد این بازار به وجود آورده، این در حالی است که از همان ابتدا کارشناسان، بیتجربگی سهامداران تازهوارد به بورس را عامل مهمی در آشفتگی این روزهای بازار ذکر میکردند و بر این باور بودند که صندوقهای سرمایهگذاری برای افرادی که دانش و فرصت کافی برای فعالیت در بازار سرمایه را ندارند، بهترین گزینه است.
روش سرمایهگذاری غیرمستقیم در بورس
صندوقهای سرمایه گذاری برای افرادی که قصد دارند به صورت غیرمستقیم در بورس سرمایه گذاری کنند یا اینکه زمان و اطلاعات کافی برای سرمایه گذاری مستقیم را ندارند مناسب است. با این کار، سرمایه گذار امکان دستیابی به بازدهی بالاتر از سود بانکی را به دست خواهد آورد. یک صندوق سرمایه گذاری، مجموعهای از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار است. میتوانید آن را به صورت شرکتی در نظر بگیرید که افراد مختلف، پولهای خود را روی هم میگذارند و در سبدی از اوراق بهادار سرمایه گذاری میکنند.
سرمایه گذاری در صندوقها میتوانند ریسک را در بازار کاهش دهد، صندوقهای سرمایه گذاری ابزاری برای سرمایه گذاران خرد به شمار میروند تا بتوانند از تواناییها و مهارتهای افراد حرفهای برای سرمایه گذاری و نظارت بر داراییهایشان استفاده کنند. در این صندوقها تحلیلگران و مدیران سرمایه گذاری، به طور پیوسته تلاش میکنند تا با یافتن گزینههای مناسب و خرید و فروش به موقع آنها، عملکرد ممتازی برای سرمایه گذاران خود فراهم کنند.
بر اساس قوانین سازمان بورس، صندوقهای سرمایه گذاری باید سبدی متنوع از داراییهای نقدی و اوراق بهادار را تشکیل دهند. بخشی از این داراییها، شامل داراییهایی با درآمد ثابت همچون سپردههای بانکی و اوراق مشارکت هستند که ریسک سرمایه گذاری را به شکل قابل توجهی کاهش میدهند. به تشکیل این سبد از داراییها در اصطلاح، «متنوع سازی داراییها» گفته میشود. سرمایهگذار میتواند با پرداخت مبلغی مشخص، چنین سبدی را خریداری کند و خطرات سرمایهگذاری مستقیم در بورس را کاهش دهد.
انواع صندوقهای سرمایه گذاری در بورس
یکی دیگر از مزیتهای بزرگ صندوقهای سرمایه گذاری، متنوع بودن آنها است. تقریبا برای هر نوع سلیقه سرمایه گذاری و هر میزان ریسکپذیری، نوعی صندوق سرمایه گذاری وجود دارد. در واقع، تفاوت اصلی انواع صندوقهای سرمایه گذاری در ترکیب داراییهای آنها است. به این معنی که صندوقها با توجه به ماهیت و نوعشان درصدی از سرمایه خود را در گزینههای کم ریسک مثل سپرده بانکی، اوراق مشارکت و در گزینههای با ریسک بیشتر در بازار بورس سرمایه گذاری میکنند. انواع مختلفی از صندوقهای سرمایه گذاری دربازار وجود دارد که بهاختصار به برخی از انان میپردازیم
صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت
این نوع صندوقها حداقل بین ۷۰% تا ۹۰% از داراییهای خود را در اوراق مشارکت، سپرده بانکی، گواهی سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری میکنند.
باقیمانده داراییهای صندوق نیز به اختیار مدیر صندوق (تا سقف ۱۰%) در بورس سرمایه گذاری میشود. این صندوقها مناسب افرادی است که ریسکپذیری پایینی دارند، چون علاوه بر ریسک کم از یک حداقل سود تضمین شده هم برخوردار هستند.
برای اینکه این اوراق جذابیت لازم را نزد سرمایه گذاران داشته باشند معمولا دارای سودی ۳ الی ۴ درصد بالاتر از سپردههای بانکی هستند.
صندوق سرمایه گذاری سهامی
این نوع از صندوقها حداقل ۷۰% از داراییهای خود را در سهام سرمایه گذاری میکنند. ۳۰% باقیمانده نیز به اختیار مدیر صندوق در سهام، اوراق مشارکت، سپرده بانکی یا سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری میشود.
این کار باعث میشود که ریسک این نوع صندوقها نسبت به صندوقهای با درآمد ثابت بیشتر شود. به دلیل اینکه بخش زیادی از داراییهای این نوع صندوق در بورس سرمایه گذاری میشود، در نتیجه این نوع از صندوقها حداقل سود تضمین شده ندارند. این صندوقها بیشتر مناسب افرادی هستند که قصد سرمایه گذاری در بورس را دارند، اما فرصت یا اطلاعات کافی برای این کار را ندارند. با سرمایه گذاری در این نوع صندوقها سرمایه شما توسط یک تیم تحلیلی با مدیریت حرفهای و آشنا به مسائل مالی و سرمایه گذاری، در بورس سرمایه گذاری میشود. به همین دلیل ریسک بیشتری نیز دارند
صندوق سرمایه گذاری مختلط
این نوع از صندوقها حداکثر ۶۰% از دارایی خود را در سهام سرمایه گذاری میکنند. حداقل ۴۰% از دارایی صندوق نیز در اوراق با درآمد ثابت مثل اوراق مشارکت و سپردههای بانکی سرمایه گذاری میشود. به صورت کلی میتوان گفت این نوع از صندوقهای سرمایه گذاری از نظر سطح ریسک بین صندوق با درآمد ثابت و صندوق سرمایه گذاری در سهام قرار میگیرند.
سرمایه گذاری در این نوع از صندوقها، به افرادی با سطح ریسک متوسط توصیه میشود. چون بیش از نیمی از داراییهای آن در سهام سرمایه گذاری میشود. همچنین برای تعدیل این ریسک حداقل ۴۰% از داراییهای صندوق در اوراقی که درآمد ثابتی دارند سرمایه گذاری میشود. این صندوقها نیز پتانسیل بازدهی بیشتری نسبت به صندوقهای درآمد ثابت دارند. اما به دلیل سرمایه گذاری بخشی از داراییها در سهام، حداقل سود تضمین شده ندارند. بسیاری از این صندوقها ضامن نقد شوندگی دارند.
صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF)
فعالیت اصلی صندوق ETF در بورس، سرمایه گذاری در اوراق بهادار یا داراییهای فیزیکی است که به عنوان دارایی پایه صندوق در نظر گرفته میشود. عملکرد این نوع از صندوقها به عملکرد دارایی پشتوانه آن بستگی دارد. خرید و فروش این صندوقها از طریق بورس میتواند به نقدشوندگی بیشتر آنها کمک کند.
تأثیر صندوقهای سرمایهگذاری بر روند بورس
گرچه در بورسهای بزرگ دنیا افرادی که تجربه کافی از سرمایهگذاری ندارند با بهرهگیری از این صندوقها وارد بازار سرمایه میشوند، اما در بورس تهران اوضاع به گونهای دیگر است. بخش زیادی از مردم بر اساس هیجانات کاذب وارد بورس شدند و دست به خرید سهامی زدند که هم اکنون با ریزش۷۰ درصدی دست و پنجه نرم میکند. از سوی دیگر نیز سرمایهگذاری در صندوقها وضعیت خوبی ندارد.
براساس گفتههای رضا کیانی مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران، تنها ۵ درصد از معاملات توسط صندوقهای سرمایهگذاری انجام میشود. این مقام مسوول در همین رابطه میگوید: میانگین بازدهی صندوقهای سرمایهگذاری در سهام با شاخص برابر است.
مطالب مرتبط:
اگرچه ۷۰ صندوق سرمایهگذاری در سهام، بازدهی و عملکرد متفاوتی نسبت به یکدیگر دارند، اما درمجموع همه صندوقها بهطور متوسط بازدهی برابر شاخص را در پرونده خود ثبت کردند. برخی از شرکتها افت ۵۰ یا ۷۰ درصدی قیمت سهام را نیز تجربه کردند، اما افرادی که در این صندوقها سرمایهگذاری کردند قطعا سرمایهشان در وضعیت بهتری به سر میبرد.
او ضمن بیان اینکه سرمایهگذاران زیادی وارد بورس شدهاند که ضریب نفوذ بازار سرمایه را بالا بردهاند، اظهار میکند: بیش از۱۶ میلیون کد بورسی جدید صادر شده که آنها ترجیح میدهند بهصورت مستقیم و از طریق سامانه معاملات برخط وارد بازار سهام شوند. این افراد معمولا با مراجعه به صفحات مجازی خرید و فروشهای هیجانی را انجام دادند و بازار را با مشکلات بسیاری مواجه کردند.
براساس هیجانات این دسته از سهامداران بدون آنکه اتفاق بنیادی در بازار رخ دهد ناگهان صف خرید به صف فروش یا عکس آن تبدیل میشد. این اتفاقات روند داد و ستدهای بازار را از تحلیلمحوری به هیجانمحوری سوق داده، اما اگر سرمایهگذاران از طریق نهادهای حرفهای معتبر و صندوقهای سرمایهگذاری وارد بورس میشدند هم اکنون با بازار پویاتری سروکار داشتیم و خبری از هیجانات کاذب نبود.
رضا کیانی عنوان میکند: تعداد معاملات بازار سرمایه به شدت افزایش یافته. براساس آمار WFE تعداد دفعات معاملات بورس تهران در پنج ماه ابتدای سال جاری در مقایسه با بورسهای کشورهای دیگر در سال ۲۰۱۹ به بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار معامله رسیده، این درحالی است که در بورس لندن کمتر از یک میلیون و۲۰۰ هزار معامله انجام شده است.
به گفته مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران، ۸۰ درصد معاملات بورس تهران بهصورت برخط انجام میشود. او تصریح میکند: این حجم از معاملات برخط، اختلالات هسته مرکزی معاملات را به دنبال داشته، اما اگر این تعداد معاملات از طریق صندوقهای سرمایهگذاری صورت میگرفت هم سامانههای کارگزاری با فشار کمتری مواجه میشدند و هم از بار هسته مرکزی معاملات کاسته میشد. وقتی مردم به جای سرمایهگذاری در صندوقهای سرمایهگذاری تصمیم میگیرند بهصورت مستقیم وارد بازار شوند، اتفاقات غیرمترقبهای رخ میدهد. رفتارهای هیجانی سهامداران صفوف فروش را طولانی میکند و بازار را از روال طبیعی خارج میکند.
موانع سرمایهگذاری در صندوقها
این مقام مسوول در ادامه با انتقاد از فرآیند طولانی و دسترسی سخت مردم به صدور و ابطال واحدهای سرمایهگذاری میگوید: از سال ۹۲ بورس تهران به دنبال تسهیل دسترسی سهامداران به صندوقهای سرمایهگذاری بود، اما اقدامات اساسی در این رابطه انجام نشده و همچنان دسترسی به صدور و ابطال صندوقهای سرمایهگذاری مشکلاتی را برای سرمایهگذاران ایجاد میکند، از این رو بسیاری از مردم قید صندوقها را زدهاند. اگر صدور و ابطال صندوقها از طریق سامانههای معاملاتی بورس تسهیل میشد بخش بیشتری از منابع مالی موجود از طریق نهادهای مالی وارد بازار میشد.
او ضمن تاکید بر حضور غیرمستقیم سرمایهگذاران در بورس اظهار میکند: رتبهبندی صندوقهای سرمایهگذاری باید بهصورت جدی در دستور کار بورس قرار گیرد، اما از سوی دیگر صندوقهای ETF هم با مشکلاتی مواجهند. انحراف NAV از قیمت بازار گاهی بیشتر میشود بهعنوان مثال در مورد دارایکم نیز این اتفاق افتاد. قیمت بازاری دارایکم ۵۰ درصد زیر قیمت NAV بود که این فاصله قیمتی به صنعت صندوقهای سرمایهگذاری آسیب جدی وارد کرد و ریسک سرمایهگذاری را بالا برد.
مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران با اشاره به مزایای سرمایهگذاری در صندوقها به تعداد این صندوقها اشاره میکند و میگوید: حدود ۷۰ صندوق در سهام و بیش از ۲۰۰ صندوق مشترک در بازار مشغول فعالیت هستند که توصیه میشود سرمایهگذاران از این طریق نقدینگیشان را وارد بورس کنند. با توجه به NAV این صندوقها مردم میتوانند بهترین صندوق با بهترین عملکرد ممکن را انتخاب کنند تا ریسک کمتری در سرمایهگذاری را تجربه کنند.
ریزش قیمت سهام از اواسط مرداد زیان بسیاری را به سهامداران تحمیل کرد، این درحالی است که صندوقهای سرمایهگذاری با افت قیمت کمتری رو به رو شدند. از سوی دیگر و با توجه به سرعت نقدشوندگی صندوقها، سرمایهگذار هر گاه تقاضای ابطال کند در کمتر از سه روز میتواند پول خود را دریافت کند. نقدشوندگی بالا ونظارت سازمان بورس سرمایهگذاری کمریسکتری را جلوی پای سهامداران میگذارد.
گردآورنده: الهام خلیلی خو
آنچه دیگران می خوانند؛