به گزارش تیتربرتر؛ عرضه خودرو در بورس کالا جدیدترین روش برای فروش خودرو و از بین بردن بحث دلالی در این بازار به شمار می‌رود، این طرح در مجلس در حال چکش‌کاری است. در این رابطه برخی از کارشناسان معتقدند، با انجام این کار بازار خودرو سروسامانی خواهد گرفت اما اجرای این طرح در شرایطی تدوین می شود که صنعت خودروسازی ایران در وضعیت ناخوشی قرار دارد و با انبوهی از ضرر و زیان روبرو است.
وضعیت وخیم صنعت خودروسازی
بازار خودرو در ایران به وضعیت کم سابقه‌ای رسیده است. در شرایط ممنوعیت واردات هر گونه خودروی خارجی به دلیل بروز بحران ارزی، قیمت ارزان‌ترین خودروی تولید داخل (پراید) در حالی در کانال ۱۲۰ تا ۱۴۰ میلیون تومانی نوسان می‌کند که آمار‌ها نشان می‌دهند حدود ۷۰ درصد از شاغلین کشور، «حداقل بگیر» هستند.
این به معنی آن است که با دریافتی ماهانه حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی برای شاغلین مجرد و بدون سابقه کار، خرید یک پراید با فرض پس انداز مطلق، بیش از ۴ سال طول می‌کشد و این در حالی است که انتظار داشته باشیم طی این مدت بار تورم سنگین‌تر نشود!
بنابر نوشته فرارو؛ اما تداوم این وضعیت ما را به کجا خواهد رساند؟ آمار‌ها نشان می‌دهند با وجود اعطای مجوز فروش فوق العاده ماهانه ۲۵ هزار دستگاه خودرو به خودروسازان، خودروسازان بزرگ کشور همچنان یک میلیون دستگاه تعهد معوق دارند. به عبارت ساده تر، خودروسازان در حالی برای تحویل فوری و ۹۰ روزه خودرو‌های جدید ثبت نام می‌کنند که هنوز یک میلیون دستگاه از برنامه تولید خود عقب هستند و دود این وضعیت به چشم کسانی می‌رود که پیش از این برای خرید خودرو ثبت نام کرده بودند.
از آن سو، صورت‌های مالی خودروسازان بزرگ کشور هم شاهد ناترازی‌هایی هستند که به سطوح نگران کننده‌ای رسیده اند. آرش محبی نژاد، دبیر انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌سازان در اردیبهشت ماه امسال در همین رابطه گفت: "محاسبات ما نشان می‌دهد مجموع زیان انباشته خودروسازان و قطعه‌سازان کشور تا پایان سال ۱۳۹۸ به بیش از ۵۵ هزار میلیارد تومان رسیده است". محبی نژاد افزود: "از این میزان، ۴۵ هزار میلیارد تومان سهم زیان انباشته خودروسازان و ۱۰ هزار میلیارد تومان سهم قطعه‌سازان است."
زیان انباشته زمانی در صورت مالی یک شرکت ایجاد می‌شود که مدیران شرکت نتوانند زیان یک سال مالی را در سال مالی بعدی جبران کنند و به این ترتیب، زیان پشتِ زیان انباشته شود. برآورد دقیق و به روزی از زیان انباشته خودروسازان تا انتهای نیمه نخست سال ۱۳۹۹ وجود ندارد، اما تردید هم وجود ندارد که این زیان‌ها قطعاً افزایش چشم گیری داشته اند.
از آن سو، به نظر می‌رسد خودروسازان و وزارت صمت، به شکلی حیرت انگیز در حال انتقال ضرر و زیان ناشی از بی تدبیری خود به حوزه‌های دیگر هستند. برخی داده‌های غیررسمی نشان می‌دهد که خودروسازان به ازای تولید هر یک دستگاه خودرو ضرر می‌کنند و این در حالی است که قیمت خودرو‌های تولید داخل با توجه به کیفیت آن‌ها و توانایی خرید شهروندان، به شدت ناعادلانه جلوه می‌کند.
خودروسازان بدهی بسیار سنگینی به قطعه سازان دارند و علاوه بر این، طی سال‌های اخیر نیز زیر بار بدهی‌های بسیار سنگین به نظام بانکی کشور رفته اند و این در حالی است که بعید است بتوانند تا آینده‌ای نزدیک این بدهی‌ها را تسویه کنند.
علاوه بر این، ثبت نام کنندگان خودرو که پیش از این به خودروسازان پیش پرداخت داده اند، سود مشارکت دریافت می‌کنند و دیرکرد حتمی خودروسازان در تحویل خودرو به مشتریان، بر بدهی‌های آن‌ها می‌افزاید.
به این ترتیب، بدهی‌های انباشته شده در یک صنعت (خودروسازی) به صنایع و حوزه‌های دیگر (قطعه سازی و نظام بانکی) منتقل می‌شود و از آنجا که بسیاری از این حوزه‌های دیگر هم دولتی هستند، کسری در تراز مالی آن‌ها به کسری بودجه دولت منتقل می‌شود. امروز حتی مردم عادی هم می‌دانند که کسری بودجه دولت یعنی تورم و کوچک شدن سفره‌های همه ما.
آیا «بورس» ناجی بازار خودرو می شود؟
در این میان، اما طرح بهارستان نشینان برای تحول در صنعت خودرو شامل بخش‌هایی است که برای نخستین بار به نوعی تعیین قیمت خودرو را به ساز و کار بازار می‌سپارد، اما خودروسازانی که همواره طرفدار آزادسازی قیمت خودرو بوده اند، حالا به بخش‌هایی از این طرح انتقاد دارند.
توضیح اینکه تعیین قیمت خودرو در «بورس کالا» مستلزم تعیین یک قیمت پایه برای محصول عرضه شده است. پس از آن، قیمت محصول مانند یک حراجی تعیین می‌شود و در جایی که قیمت پیشنهادی فروشنده و خریدار یکسان باشد، کشف قیمت صورت می‌گیرد. با این همه، بر اساس طرح مجلس، این همچنان شورای رقابت است که باید قیمت پایه ورود محصولات خودرویی به بورس کالا را تعیین کند.
احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان چند روز پیش در گفتگو با تسنیم، با اشاره به اینکه در بندی از طرح تحول صنعت و بازار خودرو، شورای رقابت مکلف به تعیین نرخ پایه قبل از کشف قیمت نهایی در بورس شده، تاکید کرد که خودروسازان از شورای رقابت خاطره خوشی ندارند و با روشی که شورای رقابت در نظر دارد، شرکت‌های خودروساز همواره زیان کرده‌اند و این شیوه صحیحی نیست.
مطالب مرتبط:
به این ترتیب، به نظر می‌رسد خودروسازان نگران هستند که شورای رقابت قیمت پایه را به نحوی تعیین کند که سود آن‌ها کاهش پیدا کند و به همین دلیل، ترجیح می‌دهند «سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان» که زیرمجموعه‌ای از وزارت صمت است، جایگزین شورای رقابت بشود. دلیل این موضوع هم نفوذی است که خودروسازان در سازمان حمایت و وزارت صمت دارند.
به این ترتیب، به نظر می‌رسد حتی با تصویب طرح مورد نظر مجلس شورای اسلامی و تعیین قیمت برخی خودرو‌های تولید داخل از طریق ساز و کار بورس کالا، این همچنان طناب کشی میان منافع نهادها، سازمان‌ها و شرکت‌ها باشد که بر تعیین قیمت تاثیرگذار است و نه ساز و کار‌های اقتصادی واقعی.
مزایای عرضه خودرو در بورس کالا
محمدرضا نجفی‌منش رئیس کمیسیون بهبود محیط کسب و کار و رفع موانع تولید اتاق بازرگانی تهران در گفتگو با فرارو با بیان اینکه کشف قیمت در بورس کالا می‌تواند تحول بزرگی درصنعت خودرو ایجاد کند، اظهارداشت: قیمت‌گذاری پایه هر خودرو توسط سازمان حمایت در بورس کالا و سپس کشف قیمت بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا می‌تواند راه موثری برای ساماندهی بازار خودرو باشد، در حال حاضر هم خودروساز و هم مصرف کننده از وضعیتی که بر بازار خودرو حکفرما است، ناراضی هستند و به نظر می‌رسد مکانیزم بورس کالا، راه حل بهتری از شیوه‌های فروش فعلی خودرو باشد.
وی با بیان اینکه عرضه خودرو در بورس کالا قطعا به نفع دو طرف است، گفت: در حال حاضر فاصله قیمتی کارخانه تا بازار آزاد در بعضی از خودرو‌های بازار داخل بیش از ۳۰۰ میلیون تومان، این مابه التفاوت به جیب دلال می‌رود و خودروساز نیز از این وضعیت ناراضی است، مصرف کننده نیز به تبع با این قیمت‌هایی که وجود دارد، از قدرت خرید کافی برخوردار نیست، بنابراین نیاز است که تحول بزرگی در عرضه خودرو صورت گیرد، تا این بساط دلالی که وجود دارد از بین برود.
نجفی‌منش با اشاره به لزوم اجرای مکانیزم صحیح برای عرضه محصولات خودروسازان در بورس کالا، عنوان کرد: اگر عرضه خودرو به صورت واقعی و بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا باشد، قدر مسلم قیمت‌هایی که در بورس کشف می‌شود، پایین‌تر از قیمت‌های بازار آزاد خواهد بود و این به نفع مصرف کننده نهایی نیز تمام خواهد شد.
وی با اشاره به مزایای عرضه خودرو در بورس کالا، تاکید کرد: به هر حال یکی از معضلات فروش خودرو به روش‌های مختلف بحث نرسیدن خودرو به دست مشتری واقعی بوده است. در صورتی که الزامات عرضه خودرو در بورس کالا به طور کامل اجرا شود این مشکل حل خواهد شد. اصولا اصلی‌ترین مزیت عرضه خودرو در بورس کالا شفافیت آن است. مشخص است که چه کسی خودرو خریده و دلالی از بین خواهد رفت.
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران اضافه کرد: یکی از مهم‌ترین معضلاتی که صنعت خودرو با آن روبرو بوده، قیمت گذاری دستوری است، اصولا دولت در هر بازاری که دخالت می‌کند، وضعیت آن بازار متعادل نیست، قیمت‌هایی که امروز در بازار آزاد مشاهده می‌کنید، حاصل دستپخت قیمت گذاری شورای رقابت است، درصورتی که اگر بر اساس مکانیزم بازار و به شیوه عرضه و تقاضا معاملات خودرو انجام می‌شد، امروز این وضع بر بازار حکمفرما نبود.
تاثیر مثبت عرضه خودرو در بورس بر صنعت خودروسازی
اصغرخسروشاهی نایب رئیس انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو ایران نیز گفت: عرضه خودرو در بورس کالا قدم مثبت و موثری نسبت به قیمت‌هایی است که خودروسازان می‌فروشند و زیان هنگفتی بابت آن می‌پردازند؛ بنابراین ما هم به عنوان انجمن با این تصمیم موافقت کردیم و این تصمیم بهتر از شرایط فعلی است و ممکن است مرحله گذرا باشد تا به یک شرایط تعادل برسیم.
خسروشاهی با اشاره به تاثیر مثبت عرضه خودرو در بورس کالا بر صنعت خودروسازی کشور، تاکید کرد: در حال حاضر هنوز طرح عرضه خودرو در بورس کالا کامل نشده و یک طرح پیشنهادی است. طبیعتا روی این طرح کار می‌شود تا تکمیل شود. در طرحی که در کمیسیون صنایع مطرح است، نواقصی وجود دارد، اما امتیاز طرح این است که خودرو به قیمت روز و واقعی به دست مشتری می‌رسد.
وی با بیان اینکه با عرضه خودرو در بورس کالا دست واسطه‌ها از خودرو قطع خواهد شد و سود واقعی به خودروسازان می‌رسد، افزود: درهمین راستا واسطه‌ها حذف می‌شوند وسود تعلق گرفته به دست خودروسازان می‌رسد. به هر حال سودی که در حال حاضر نصیب واسطه‌ها می‌شود و مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان از آن بهره نمی‌برند، به خودروساز و قطعه‌ساز خواهد رسید.
این فعال صنعت خودرو اضافه کرد: مهم‌ترین مسئله که با عرضه خودرو در بورس کالا محقق می‌شود، شفافیتی است که بر بازار خودرو به وجود می‌آید، در حال حاضر با توجه به مکانیزم فروشی که اجرا می‌شود برپایه قرعه کشی، احتمال این که متقاضی واقعی خودرو بتوان نیاز خود را برطرف کند، خیلی کم است و بسیاری از افراد با شیوه‌هایی که وجود دارد، به دلیل این که خودرو را نیاز ندارند، در بازار آزاد می‌فروشند و این موضوع باعث آشفته شدن بازار خودرو شده است. اما با توجه به شروطی که در بورس کالا اجرا خواهد شد و همچنین شفافیتی که به وجود می‌آید، خریدار مشخص خواهد بود و دیگر بساط دلالی جمع می‌شود. از سویی دیگر این مسئله به ثبات بازار خودرو کمک شایانی خواهد کرد، زیراکه در حال حاضر چنین چیزی در بازار وجود ندارد.
گردآورنده: الهام خلیلی خو
آنچه دیگران می خوانند:
