به گزارش تیتربرتر؛ ثبت‌نام در سامانه سجام، احراز هویت در دفاتر پیشخوان دولت، مراجعه به یک شعبه شرکت کارگزاری در راستای دریافت کد معاملاتی با رعایت مواردی اعم از ارائه حداقل مدرک تحصیلی (دیپلم) و پاسخ به چند سوال بورسی از جمله پیش‌شرط‌های ورود به بازار سرمایه کشور بود که طی یکسال اخیر همین پروسه آسان نیز نادیده گرفته شد.
هرچند شیوع بیماری کووید- ۱۹ باعث شد اغلب مردم جامعه به سمت بستر الکترونیکی روی آورند و میزان مراجعه حضوری خود را به شعب شرکت‌های کارگزاری به حداقل ممکن برسانند اما در این بین معادلات بورسی نیز بر هم خورد.
یکی از آنها ارائه مدرک تحصیلی بود که در سکوت کامل الزام ارائه آن از سوی سکاندار بورس حذف شد و در واقع زمینه را برای ورود عموم و بعضا کم بهره از دانش مالی به بازار سرمایه فراهم کرد. این در حالی است که پیش‌تر کارشناسان امر لزوم اعمال قوانین سختگیرانه‌تری درخصوص صدور کدهای آنلاین را گوشزد می‌کردند و معتقد بودند کسانی که توان تحلیل شرایط روز این بازار را ندارند، باید از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبادرت به سهامداری در بورس کنند.
الزامات ورود بورس اولیها به بازار سهام
در کشورهای توسعه‌یافته، بورس اولیها برای دوره‌ای فقط می‌توانند سهام صندوق‌ها را خریداری کنند و سپس با داشتن شرایطی اجازه دادوستد مستقیم دیگر شرکت‌ها را پیدا می‌کنند. منظور این نیست که باید در ایران شرط داشتن لیسانس یا مدارک بالاتر برای دریافت کد آنلاین لحاظ شود، بلکه داشتن سواد مالی لازم برای معامله‌گری در بازار سهام که بازای پرریسک یا قواعد و قوانین پیچیده است، یکی از لازمه‌های رسیدن به یک بازار کارآ است. حال فرد می‌تواند بدون داشتن دیپلم چنین سوادی را کسب کرده باشد یا حتی با داشتن مدارج بالای دانشگاهی نیز نتواند به درستی شرایط بازار را کندوکاو کند.
به هر حال عبور از الزام ارائه حداقل مدرک تحصیلی منجر به ورود افرادی با استراتژی «بورس خریدن» در بازار سرمایه شد. این دست از سرمایه‌گذاران که سطح سواد مالی بازار را با کاهش چشم‌گیری همراه کردند با پمپاژ حجم عظیمی از نقدینگی به یک‌باره شاخص‌کل بورس اوراق بهادار تهران را با افزایش غیر قابل تصوری همراه کردند و باعث شدند که دماسنج بازار تا محدوده بیش از ۲ میلیون واحدی تا ۱۹ مردادماه سال جاری افزایش پیدا کند.
هر چند هم‌اکنون برگزاری آزمون پابرجاست و پاسخ به ۱۰ سوال بورسی در راستای ورود افراد تازه‌وارد به بازار سهام با پیش‌فرض دریافت کد آنلاین همچنان ضروری است اما شنیده می‌شود که برخی از شرکت‌های کارگزاری سوالات مربوط به ورودی مشتریان به بازار سرمایه را خود پاسخ می‌دهند.
در اینجا این سوال مطرح می‌شود که آیا همه مشتریان صلاحیت دریافت کد آنلاین را دارند؟ در حالی صدور کد آنلاین منوط به پاسخ درست به حداقل ۸ سوال از ۱۰ سوال بورسی است که به همین تعداد سوال را نیز می‌توان به راحتی و با جست‌وجو در فضای مجازی یا پرسیدن از دیگران پاسخ داد. شاید به همین دلیل است که گزارشی مبنی بر رد صلاحیت برخی از مشتریان به دلیل عدم توانایی در پاسخ درست به سوالات، دیده نشود.
یکی از دلایل روند منفی و فرسایشی این روزهای بازار سهام در کنار آزمون‌های تشریفاتی شرکت‌های کارگزاری هم همین ورود افراد کم بهره از دانش مالی است که با مشاهده صفوف عرضه هر روز بر حجم فروش می‌افزایند.
بررسی ها نشان می‌دهد که ۷۰ درصد معامله‌گران بدون در اختیار داشتن استراتژی معاملاتی در حوزه خرید و فروش سهام فقط بر اساس پدیده دنباله‌روی اقدام به معامله در بازار سهام می‌کنند و تنها ۶درصد از شرکت‌کنندگان این نظرسنجی تحلیل بنیادی را برای دادوستد سهام برگزیدند.در چنین فضایی خبر محوری جایگزین تحلیل محوری است و کانال‌های تلگرامی که غالبا گردانندگانی با اهداف سوء دارند به مامنی برای این قبیل از سرمایه‌گذاران تبدیل می‌شوند که به دنبال کسب سود نجومی هستند.
در این حالت سیگنال افراد غیر متخصص روند حرکتی بورس‌بازان و شاخص‌های سهامی را از حالت منطقی خارج می‌کند و سرمایه‌گذاران پشت پدیده دامنه نوسان چه متقارن و چه نامتقارن در معاملات روزانه صف‌نشینی را تاکتیک معامله‌گری خود می‌کنند. اکنون اینکه چه راهکار بازدارنده‌ای باید از سوی سیاست‌گذاران بورس اندیشیده شود تا سهامدارانی که ارزش دارایی خود را نمی‌دانند در این پروسه از چرخه معاملات با زیان هنگفت خارج نشوند.
مطالب مرتبط:
نقش سهامداران تازه وارد در ریزش بورس چیست؟
یکی از مباحثی که دیروز در توییتر درباره آن صحبت می‌شد فرهنگ و آموزش سهامداران تازه وارد به حوزه بورس بود. پیام الیاس کردی دیروز در صفحه شخصی خود با آوردن پیامی انتقادی و توهین‌آمیز که یکی از سهامداران به او نوشته بود درباره این مساله نوشت که خیلی از مسائل بورس ما مربوط به فرهنگ و آموزش است.
وقتی مردم را مستقیم و گسترده وارد بورس می‌کنیم نتیجه اش همین می‌شود. در مدت زمان کوتاهی نوشته او مورد توجه دیگر کاربران توییتر قرار گرفت. این جلب توجه باعث شد که بهنام بهزادفر مدیرعامل و عضو هیات مدیره شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس هم وارد این گفت‌وگو شود و در قسمت نظرات برای الیاس کردی نوشت که به او هم هر روز از این پیام‌ها ارسال می‌شود اما به این نکته اشاره کرد که به یاد ندارد مشکلاتش را به گردن شخصی انداخته باشد.
بهزادفر در ادامه توییت خود نوشت: «وقتی در مثبت‌ها و رشد هشدار می‌دادیم بر اساس تحلیل معامله کنید فحش می‌دادند که چشم دیدن سود ما را ندارید. پس از این ریزش‌ها هم می‌گوییم که الان هیجانی رفتار نکنید اما می‌گویند ما ضرر کردیم و شما مقصر هستید». در پاسخ به نوشته بهنام بهزادفر، پیام الیاس کردی به این موضوع بار دیگر اشاره کرد که اشتباه را آن عزیزانی کرده‌اند که مردم را به‌صورت گسترده وارد بورس کردند اما چون مردم دستشان به آن افراد نمی‌رسد برای ما پیام می‌دهند. اما صحبت‌های محمود واعظی رئیس دفتر حسن روحانی در رابطه با توازن در بورس همچنان جزو سوژه‌های کاربران شبکه اجتماعی توییتر است. دیروز داود سوری اقتصاددان در رابطه با صحبت‌های واعظی در صفحه شخصی خود سوالی را مطرح کرد.
سوری نوشت: «کاش یکی از آقای واعظی (که هنوز ارتباط موقعیت شغلی ایشان با اظهارنظر در مورد بورس برای من مشخص نیست) می‌پرسید منظور از توازن در بورس چیست که ایشان به دنبال آن است؟» این اقتصاددان در ادامه توییت خود نوشت: «مانع از کلی گویی مسوولان شویم. آیا آنها نمی‌فهمند که ما می‌فهمیم؟» از دیگر موضوعاتی که دیروز درباره آن در گعده فعالان بورسی صحبت می‌شد عرضه اولیه اپال بود. عرضه اولیه‌ای که به اعتقاد برخی فعالان این حوزه در شرایط بدی قرار است ارائه شود. از دیگر سوژه‌های روز گذشته که در شبکه اجتماعی توییتر و اینستاگرام دست به دست می‌شد صحبت‌های مشاور رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در امور بین‌الملل بود.
او در گفت‌وگویی بیان کرده است که ما به سرمایه گذاران خارجی خیر مقدم می‌گوییم و اعلام می‌کنیم که آماده حمایت و همفکری برای نیل به موفقیت هستیم. این صحبت‌ها باعث شد که سهامداران زیادی در شبکه اجتماعی توییتر به این موضوع واکنش منفی نشان بدهند. به اعتقاد آنها آنقدر که مسوولان بورسی و دیگر مقامات دولتی و اقتصادی کشور به فکر حاشیه‌ها و نمایش عملکردشان هستند به فکر سهامداران و رو به راه کردن بورس نیستند.
عده‌ای دیگر هم درباره این مساله می‌نوشتند که مطرح کردن چنین صحبت‌هایی جز اینکه داغ دل سهامداران تازه وارد و خرد را که سرمایه هایشان در این بازار سرمایه آب شده است را تازه کند هیچ فایده دیگری ندارد. حالا که صحبت از این موضوع شد باید به مساله دیگری هم در این رابطه اشاره کنیم و آن هم انتقادهای سهامداران به نماینده‌های مجلس در رابطه با اظهارنظرهایشان در حوزه بورس است.
چند روزی است که برخی از سهامداران به این موضوع می‌پردازند که نماینده‌های مجلس صرفا برای حفظ ظاهر و نمایش از پیگیری تخلفات بورسی صحبت می‌کنند و در عمل کاری را جلو نمی‌برند. یکی از کاربران توییتر در این رابطه در صفحه خود مطلبی نوشت که مورد توجه دیگران قرار گرفت. او با نوشتن اینکه نقش نماینده‌های مجلس در سقوط بورس این است که هر روز یک مصاحبه علیه تخلفات دولتی‌ها در بورس انجام بدهند تا ما بیشتر عصبانی شویم نوشت: «با این کار سهامداران حس می‌کنند که دولت مقصر وضع فعلی است و از طرفی فکر می‌کنیم نماینده‌ها در حال پیگیری حقوق سهامداران هستند اما در عمل آب از آب در این حوزه تکان نمی‌خورد.»
تابلو بورس بدون خریدار
بیش از ۶ ماه از آغاز روند اصلاحی شاخص‌های بورسی می‌گذرد و در این مدت نسبت قیمت به درآمد بورس تهران بنابر اجماع تحلیلگران، از اوج ۲۲ مرتبه‌ای در مردادماه به ۷/ ۸ واحد کاهش یافته است. هر چند همچنان نسبت به میانگین تاریخی فاصله دارد اما حکایت از جذابیت بازار سهام دارد گرچه همچنان قدرت تقاضای قدرتمندی در بازار مشاهده نمی‌شود. دلیل این امر را اما باید در دستکاری‌های چند وقت گذشته سیاست‌گذار بورسی جست‌وجو کرد.
جایی که تنها راهکاری که به ذهن می‌رسد، کنترل عرضه‌ها با دخالت در سازوکار معاملاتی بازیگران حقوقی، ابطال معاملات و تذکر به کارگزاران فروشنده است و در عین حال برای نشان دادن وضعیت خوشایند تصمیم به شاخص‌سازی با تحدید بیشتر دامنه نوسان گرفته می‌شود. غافل از آنکه این قانون هر روز بر صف‌های فروش می‌افزاید و نقدشوندگی این بازار را که مهم‌ترین مزیت آن نسبت به دیگر بازارهای دارایی است به رویایی دست نیافتنی تبدیل می‌کند.
شاید مهم‌ترین دلیل فقر تقاضا در شرایط بنیادی مناسب بازار سهام، همین آزمون و خطای بی‌پایانی است که البته تا به اینجای کار نتیجه کارآمدی نیز به دنبال نداشته است. تنها برخی از حقوقی‌ها هستند که با مناسب ارزیابی کردن شرایط با اندک نقدینگی که در اختیارشان باقی مانده، سعی در خرید سهام در قیمت‌های پایین دارند.
پیش بینی روند بورس تا پایان سال
محمد گرجی‌آرا، کارشناس بازار سرمایه در تشریح وضعیت این روزهای بورس تهران می گوید: ریزش قیمت‌ها در بورس ابدی نیست و پس از هر اصلاح سرمایه‌گذاران در نقاط تکنیکالی اقدام به ورود می‌کنند اکنون نیز اغلب نماد‌‌‌ها در نقاط حمایتی قرار دارند که در واقع جذابیت خرید برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کرد.
گرجی‌آرا خاطرنشان می‌کند: اکنون یک خوش‌بینی سیاسی ایجاد شده که نه تنها فضای معاملاتی بورس بلکه کلیه بازار‌‌ها را شامل می‌شود. این خوش‌بینی مبنی بر این است که تحولاتی در سیاست خارجی روی دهد، اما به اعتقاد بنده چنین موضوعی زمان‌بر خواهد بود. اینکه مجلس یک اولتیماتومی را به دولت می‌دهد تجربه نشان داده که در گذشته هم از این گونه اولتیماتوم‌ها وجود داشته است و این موارد بیشتر شبیه نمایش سیاسی خواهد بود تا یک اولتیماتوم واقعی.
گرجی‌آرا با نگاهی گذرا به عوامل اثرگذار بر بازار سهام در انتهای سال تاکید می‌کند: با این حال روند بلند‌مدت مذاکرات به صورت فرسایشی طی خواهد شد و متغیرهای اسمی ایران در اقتصاد متناسب با رشد نقدینگی یا رشد تورم افزایش پیدا خواهند کرد، بنابراین وضعیت کلی در سال ۱۴۰۰ هم مانند سال ۱۳۹۹ رشدی است. در حوزه دلار نیز یک ارزش ذاتی برای این متغیر اقتصادی در نظر گرفته می‌شود.
در صورتی که پایه سال ۱۳۹۲ باشد و بر اساس تورم انباشته در ایران و آمریکا این پارامتر را مورد تعدیل قرار دهیم مشاهده می‌شود که قیمت دلار به صورت ذاتی برای انتهای سال ۱۳۹۹ حدود ۲۲ تا ۲۳ هزار تومان خواهد بود که با قیمت‌های فعلی بازار نیز این رقم اختلاف چندانی ندارد. در صورت افت دلار به ارقامی کمتر از ارزش ذاتی حتی اگر مقطعی و به صورت کوتاه مدت باشد، این مهم خیلی ماندگار نیست.
طبیعی است که دلار در محدوده فعلی آرامش خود را حفظ کند، با این حال اخبار می‌توانند تا حدودی به لحاظ خوش‌بینی یا بدبینی نسبت به وقوع مذاکرات شوک دلاری ایجاد کنند. پیش‌بینی می‌شود بازار با نوسانات روزانه مقطعی در محدوده نوسان یک تا دو درصدی تا انتهای سال حرکت کند.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآرونده: الهام خلیلی خو
