تیتربرتر : اگر دچار سنگ کلیه هستید؛ باید رژیم غذایی خاصی را رعایت کنید. پزشک متخصص در اولین قدم از شما آزمایش خون و ادرار میگیرد تا بفهمد چه عواملی میتوانند برایتان خطرساز باشند. او در مرحله بعدی راجع به تغییر رژیم غذایی و داروهایی که باید برای پیشگیری از ابتلای دوباره به سنگ کلیه مصرف کنید؛ با شما صحبت خواهد کرد.
سنگ کلیه چیست؟
سنگ کلیه ، توده سختشدهای است که از کریستالهای موجود در ادرار ایجاد میشود. مواد شیمیایی موجود در ادرار بیشتر افراد به سنگ تبدیل نمیشود. در این صورت مشکلی برای آنها پیش نمیآید.
مهمترین عامل پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه
یکی از بهترین کارهایی که میتوان برای پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه انجام داد این است که هر روز مقدار زیادی آب بنوشید. به این ترتیب دائما نسبت به دفع ادرار اقدام خواهید کرد و میزان کلسیم یا اسید اوریک در کلیهها افزایش نمییابد.
- تعریق را دست کم نگیرید! اگرچه رفتن به سونا، انجام یوگای داغ و ورزش زیاد برای حفظ سلامتی مفید است اما انجام چنین کارهایی میتواند منجر به تشکیل سنگ کلیه شود. چرا؟ هنگامی که بدن در اثر گرما یا انجام فعالیت زیاد عرق میکند؛ آب خود را از دست میدهد. بنابراین میزان تولید و دفع ادرار کاهش مییابد. هر چقدر بیشتر عرق کنید؛ کمتر ادرار دفع خواهید کرد. این موضوع منجر به تجمع مواد معدنی سنگساز در کلیهها و مجاری ادراری خواهد شد.
- آب بنوشیدبه خاطر داشته باشید که حتما آب کافی به بدنتان برسد (مخصوصا هنگام انجام فعالیتهای ورزشی یا فعالیتهایی که منجر به تعریق زیاد میشوند. بهتر است برای تولید ادرار کافی، روزانه حدود ۲ تا ۳ لیتر یا ۸ تا ۱۲ لیوان مایعات بنوشید. از نوشیدن نوشابه (به خصوص نوشابههایی که فروکتوز بالا دارند)، چای سرد شیرین و آب گریپفروت پرهیز کنید.
- هیدراته شدن با آببه خصوص هنگام انجام ورزش یا فعالیت هایی که باعث تعریق زیاد می شود ، حتماً به خوبی هیدراته و سیراب باشید. برای تولید مقدار کافی ادرار باید روزانه ۲-۳ لیتر مایع یا ۸-۱۲ فنجان آب بنوشید. با یک متخصص بهداشت در مورد میزان آب مناسب بدن شما صحبت کنید. سعی کنید از نوشیدن نوشابه های گازدار (به ویژه آنهایی که مقادیر زیادی فروکتوز دارند) ، چای سرد شیرین و آب گریپ فروت خودداری کنید.
چه نوع برنامه غذایی برای جلوگیری از سنگ کلیه توصیه می شود؟
هیچ برنامه غذایی واحدی برای پیشگیری از انواع سنگ کلیه وجود ندارد. بیشتر توصیه های رژیم غذایی بر اساس انواع سنگ ها است و برای هر فرد به صورت جداگانه تنظیم می شود.
1. سنگهای اگزالات کلسیم: رایج ترین سنگها
اگزالات به طور طبیعی در بسیاری از غذاها از جمله میوه ها و سبزیجات ، آجیل و دانه ها ، غلات ، حبوبات و حتی شکلات و چای یافت می شود. برخی از نمونه غذاهایی که دارای مقادیر زیادی اگزالات هستند عبارتند از: بادام زمینی ، ریواس ، اسفناج ، چغندر ، شکلات و سیب زمینی. محدودیت در مصرف این مواد غذایی ممکن است برای افرادی که سنگهای اگزالات کلسیم تشکیل می دهند که نوع اصلی سنگ کلیه است ، مفید می باشد.
در طول وعده غذایی غذاهای کلسیم مانند شیر ، ماست و مقداری پنیر و غذاهای غنی از اگزالات را با هم بخورید و بنوشید. اگزالات و کلسیم موجود در مواد غذایی احتمالاً قبل از ورود به کلیه ها در معده و روده به یکدیگر متصل می شوند. با این کار احتمال تشکیل سنگ کلیه کمتر می شود.
به احتمال زیاد به دلیل نام و عدم درک درست است که کلسیم را علت اصلی سنگهای اگزالات کلسیم می دانند. یک رژیم غذایی کم کلسیم در واقع احتمال ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهد.
کلسیم موجود در رژیم غذایی خود را کاهش ندهید. برای کاهش سدیم در رژیم غذایی و جفت کردن غذاهای غنی از کلسیم با غذاهای غنی از اگزالات کار کنید. مصرف کلسیم توصیه شده برای جلوگیری از سنگ های کلسیم ۱۰۰۰-۱۲۰۰ میلی گرم در روز است (می توانید ۳ وعده لبنیات را به همراه وعده های غذایی بخورید تا توصیه را برآورده کنید).
سدیم اضافی باعث می شود که کلسیم بیشتری در ادرار خود از دست دهید. سدیم و کلسیم حمل و نقل یکسانی در کلیه دارند، بنابراین اگر غذاهای دارای سدیم بالا بخورید ، نشت کلسیم در ادرار را افزایش می دهد. بنابراین ، یک رژیم غذایی با سدیم بالا می تواند شانس شما برای ایجاد یک سنگ دیگر را افزایش دهد. شاسان دکر است منابع زیادی از سدیم پنهان مانند غذاهای کنسرو شده یا فرآوری شده تجاری و همچنین فست فودهای تهیه شده در رستوران وجود دارد.
با انتخاب غذاهای کم سدیم که می توانند به کاهش نشت کلسیم در ادرار کمک کنند و همچنین در صورت فشار خون بالا به کنترل فشار خون کمک می کند ، می توانید میزان مصرف سدیم را کاهش دهید.
2. سنگهای اسید اوریک: سنگ معمول دیگر
گوشت قرمز و صدف دارای مقادیر زیادی از یک ترکیب شیمیایی طبیعی است که به عنوان پورین شناخته می شود. مصرف زیاد پورین منجر به تولید بیشتر اسید اوریک و بار اسیدی بیشتر برای دفع کلیه ها می شود. دفع بیشتر اسید اوریک منجر به اسید بیشتر ادرار می شود. غلظت بالای اسید ادرار باعث ایجاد سنگهای اسید اوریک می شود.
مطالب مرتبط:
برای جلوگیری از سنگ های اسید اوریک ، غذاهای پر پورین مانند گوشت قرمز ، آبجو / نوشیدنی های الکلی ، خوراک های گوشتی ، ساردین ، آنچو و صدف را کاهش دهید. از یک برنامه غذایی سالم که بیشتر شامل سبزیجات و میوه جات ، غلات سبوس دار و لبنیات کم چرب باشد پیروی کنید. غذاها و نوشیدنی های پر از قند ، به ویژه غذاهایی که دارای شربت ذرت با فروکتوز بالا هستند ، را محدود کنید. الکل را محدود کنید زیرا می تواند سطح اسید اوریک را در خون افزایش دهد و به همین دلیل از رژیم های کوتاه مدت اجتناب کنید. کاهش پروتئین مبتنی بر گوشت حیوانات و مصرف بیشتر میوه ها و سبزیجات به کاهش اسیدیته ادرار کمک می کند و این ممکن است به کاهش احتمال تشکیل سنگ اسید اوریک کمک کند.
3.آبلیمو
یکی از عادتهای مفیدی که میتوانید در خود ایجاد کنید این است که هرازگاهی چند قطره لیموی تازه به لیوان حاوی آب چکانده و سپس میل کنید. لیمو در تغذیه و دفع سنگ کلیه نقش بسزایی دارد زیرا حاوی سیترات است و از تشکیل سنگهای کلسیمی جلوگیری میکند. همچنین سیترات قادر است که سنگهای کوچک تشکیلشده را از بین برده و دفع آنها را تسریع کند. از مزایای دیگر آبلیمو میتوان به مهار رشد باکتریها، تأمین ویتامین C بدن و تقویت سیستم ایمنی اشاره نمود.
4. آب ریحان
ریحان یکی از سبزیجاتی است که با دارا بودن اسید استیک به تجزیه سنگ کلیه و کاهش درد کمک میکند. ریحان سرشار از مواد مغذی است و به همین دلیل در طب سنتی برای اختلالات گوارشی و التهابی نیز استفاده میشود. در آب ریحان آنتیاکسیدانها و عوامل ضدالتهابی مختلفی وجود دارد و به حفظ سلامت کلیه کمک میکنند.
از برگهای ریحان تازه یا خشکشده برای تهیه دمنوش استفاده کنید و روزانه چند فنجان از آن بنوشید. همچنین میتوانید آب ریحان تازه را در آبمیوهگیری بگیرید یا ریحان را به اسموتی اضافه کرده و یا همراه با غذای خود مصرف نمائید. البته نباید در هر دوره بیش از ۶ هفته آب ریحان را مصرف کرد چراکه استفاده طولانیمدت ممکن است منجر به مشکلات زیر شود:
- افت قند خون
- کاهش فشارخون کمتر از حد نرمال
- رقیق شدن خون و افزایش خونریزی
5. سرکه سیب و دفع سنگ کلیه
از مواد غذایی دیگر موثر در تغذیه و دفع سنگ کلیه، مصرف سرکه سیب است که یکی دیگر از منابع غنی از اسید استیک است. سرکه سیب در حل شدن سنگهای کلیه تأثیر قابلتوجهی دارد. سرکه سیب میتواند بهخوبی سیستم ادراری ازجمله کلیهها را شستشو داده و به کاهش علائم سنگ کلیه نظیر درد کمک کند. البته خواص سرکه سیب زیاد است و محدود به تأثیر کلیوی آن نیست.
در تحقیقات معتبر پزشکی نیز اثر سرکه سیب موردبررسی قرار گرفته است و تأثیر آن بر دفع سنگ کلیه تائید شده است. برای بهره بردن از این فواید، ۲ قاشق غذاخوری سرکه سیب را به ۲۲۰ گرم آب آشامیدنی اضافه کرده و در طول روز مصرف کنید. مقدار مصرف سرکه سیب نباید بیش از مقدار ذکرشده باشد چراکه میتواند منجر به کاهش پتاسیم در بدن و ابتلا به پوکی استخوان گردد. در افراد مبتلا به دیابت نیز نوشیدن زیاد سرکه سیب ممکن است سبب نوسان در قند خون گردد، بنابراین باید همواره سطح قند خون خود را تحت کنترل داشته باشید. اگر داروهای زیر را مصرف میکنید از نوشیدن سرکه سیب خودداری کنید:
- انسولین
- دیگوکسین
- دیورتیکها مانند اسپیرونولاکتون
6.آب کرفس
محققان بر این باورند که آب کرفس قادر است سمومی که باعث تشکیل شدن سنگهای کلیه میشوند را از بدن دفع کند. همچنین کرفس به شستشو دادن سیستم ادراری و حرکت آسانتر سنگهای ادرار کمک میکند. اگر به مشکلات زیر مبتلا هستید نوشیدن آب کرفس توصیه نمیشود:
- هر گونه اختلال در سیستم انعقاد خون
- فشارخون پایین
- در پیش داشتن عمل جراحی
همچنین اگر در حال مصرف داروهای زیر هستید از نوشیدن آب کرفس خودداری کنید:
- لووتیروکسین (سینتروئید)
- لیتیوم (لیتان)
- داروهایی که حساسیت به خورشید را افزایش میدهند، مانند ایزوترتینوئین
- داروهای آرامبخش، مانند آلپرازولام (زاناکس)
آنچه دیگران می خوانند: