نهاوند، مرکز شهرستان نهاوند و یکی از شهرهای استان همدانه، که از لحاظ جغرافیایی، در 110 کیلومتری جنوب همدان قرار گرفته و از شمال به تویسرکان، از شرق به ملایر، از جنوب به بروجرد و از غرب به کنگاور منتهی می شه. از لحاظ آب و هوایی، از شهرهای نسبتا سردسیر ایرانه، و زمستونای سرد و تابستونای خنک داره. از لحاظ پیشینه تاریخی از شهرهای کهن ایران به حساب میاد و نخستین ساکنانش در حدود هزاره سوم پیش از میلاد کاسی ها بودند.

خوراکی و سوغاتی نهاوند

آش بادمجان، ورکواز، کشکک، ترخینه، حلیم بادمجان، رشته وماست آبه از غذاهای محلی هست که می تونین در نهاوند نوش جان کنین.

گز آردی، خمیر سنل، حلوا گردویی، نقل، کلوا، عسل، لواشک، لبنیات وانواع مرکبات از سوغات خوراکی نهاونده. از صنایع دستی این شهر هم میشه سفال ، معرق روی چوب و گلیم رو نام برد.

گردشگری

از مهم ترین جاذبه های گردشگری این شهر، می شه به تپه های گیان، که قدمت آثار باستانی اون به هزاره چهارم و پنجم قبل از میلاد برمی گرده، مسجد جامع نهاوند، سراب ملوسان، غار سراب، آتشکده گره چغا، سراب گیان، سراب گاماسیاب و موزه مردم شناسی اشاره کرد.

سراب گیان

سراب گیان نهاوند یکی از زیباترین و پر آب ترین سراب های استان همدان ایران است. این چشمه در 18 کیلومتری جنوب غربی شهر نهاوند و 2 کیلومتری تپه باستانی کیان و در شمال شهرگیان قرار گرفته است و دارای آب بسیار غنی و مرغوب و درختان چنار کهن و جنگلی زیبا است.
«گیان» واژه ای کردی به معنای جان است و به دلیل زیبایی های منطقه به سراب جان یا سراب گیان شهرت یافته است . تپه گیان هم که از قدیمی ترین تپه های باستانی استان همدانه و قدمت آثار باستانی آن به هزاره چهارم و پنجم قبل از میلاد می رسه در نزدیکی این سرابه .
آب چشمه در بالای سراب و از دل کوه بیرون می اید واز پایین تا بالای سراب تقریبا نیم ساعت پیاده روی نیاز است البته جاده تا انتهای سراب اسفالته و پارکینگ نیز در انجا احداث شده است.
در تپه های اطراف سراب نیز جنگلهای بلوط و بعضی میوه های کوهی وجود داره که بقایای جنگلهای زاگرس میباشد .در انتهای سراب گیان یه مسیر کوهنوردی به قله گاچال وجود داره و یه جانپناه هم در میانه مسیر میباشد .

 سراب گاماسیاب

وارد محوطه سراب میشیم و زیبایی های خیره کننده رو می بینیم . به سرچشمه که نزدیک می شویم منظره ای باور نکردنی می بینیم .
این چشمه از پای کو های سر به فلک کشیده گرین خارج می شه که یه رودخونه بزرگ رو تشکیل می ده به نام رود گامسیاب و آب اونجا انقدر سرده که نمی تونیم دستمون تو اب نگه داریم .بربالای سرچشمه گاماسیاب غاری هست که بنا به شواهد احتمالا در گذشته محل خروج آب بوده .
چشمه جوشان و پر آب با ویژگی های خاص طبیعی، یکی از جاذبه های مستعد گردشگری استان محسوب می شه .
سراب گاماسیاب نهاوند (بزرگترین چشمه ایران) در 20 کیلومتری جنوب شهرستان نهاوند به سمت نورآباد واقع شده و از دره های شمالی رشته کوه گروین (کوه چهل نابالغان) سرچشمه می گیره.

غار سراب

غار سراب در 87 کیلومتری شمال شهر همدان و در نزدیکی روستای سراب قرار دارد. دهانه غار حدود 3 متر طول و بیش از 2 متر عرض دارد پایه غار از سنگ آهک و سنگ های دگرگونی تشکیل شده است. بخش بالایی غار آهکی بوده و بر اثر نفوذ و عبور آب اسیددار، تحلیل رفته و پایه شیستی آن باقی مانده است.
این غار از تعدادی تالار دریاچه ای، دالان و دهلیز تشکیل شده است که به سبب گردش آب فوق اشباع از کلسیم بیکربنات در آن ها و جذب کلسیم کربنات، دارای لبه های قرنیز مانند می باشند.
در انتهای غار دریاچه ای به ابعاد 15×20 متر واقع شده و درون دریاچه تعدادی جزیره دایره مانند وجود دارد که بخشی از آن ها داخل آب بوده و منظره بسیار زیبایی را پدید آورده اند. به این بخش «تالار مرجان ها» گفته می شود.

سراب ملوسان

سراب ملوسان در 17 کیلومتری شمال شهرستان نهاوند ونزدیک روستایی به همین نام واقع شده. منطقه ملوسان دارای چشمه های جوشان میباشد، که از دل کوه بیرون آمده و آب مورد نیاز کشاورزان را فراهم میسازد.این سراب هرساله گردشگران زیادی را به خود جذب میکند. همچنین غارهای دوقلوی و دشت پهناور آن که به کوههای سراب ختم میشود از جاذبه های طبیعی و بکر منطقه هستنند. البته ازلاله های واژگون نباید گذشت چراکه در اوایل اردیبهشت چهره ی بسیار زیبایی به کوه میبخشند. زمینهای اطراف این سراب، سرسبز و خرم و بیشتر روستاهای اطراف آن کوهستانی است و بهمین علت از قدیم، بهترین منطقه پرورش بز کوهی و انواع شکارهای مختلف بوده است. سراب ملوسان درتابستان محل شنای نه تنها اهالی روستا بلکه روستاهای همجوار نیز میباشد.

تپه گیان نهاوند

تپه گیان در ۱۹ کیلومتری جنوب غربی شهر نهاوند و ۲ کیلومتری سرآب (چشمه) گیان و در مجاورت روستایی به همین نام قرار دارد. این تپه یکی از قدیمی‌ترین آثار تاریخی ایران می‌باشد. باستان‌شناسان قدمت این منطقه را ۳۷ قرن قبل از میلاد مسیح(ع) می‌دانند. به عقیده مورخان ۵۵۰۰ تا ۵۷۰۰ سال قبل در این تپه مردمانی می‌زیسته‌اند که از اقوام بومی ایران بوده‌اند و تمدنی شبیه به تمدن بین‌النهرین داشته‌اند که بعدها این قوم توسط اقوام اروپایی و آسیایی از بین رفته و قوم جدید تمدن درخشان جدیدی را به وجود آورده‌اند که با تمدن بین‌النهرین شباهتی نداشته است.

اولین کاوش‌های صورت گرفته در این منطقه در سال ۱۳۱۰ خورشیدی توسط پروفسور رومن گریشمن و ژرژ کنتنو انجام می‌گیرد که نتیجه این کاوش‌ها در کتاب «کاوش در تپه گیان نهاوند» منتشر می‌گردد. گریشمن و هیئت همراه تپه گیان را تا عمق ۱۹ متری حفاری نمودند و در نتیجه تحقیقات خود به ۵ طبقه با خصوصیات متمایز برخورد نمودند که نشانگر وجود ۵ دوره از تمدن قدیم به شرح زیر بود.

طبقه پنجم (هم‌دوره با تمدن عیلام در ۵۷۰۰ سال قبل): این طبقه که از سایر طبقات قدیمی‌تر بود، در عمق ۱۹ تا ۹ متری قرار داشت و در آن سفالی با زمینه زرد یا سبز کمرنگ با نقوش سیاه به دست آمد. طرح این نقوش عبارت بود از خطوط هندسی مانند دندانه، خطوط شکسته، مثلث‌هایی که از یک طرف به هم متصل می‌باشند، تبر دوسر، صلیب مالت (صلیبی که چهار بازوی آن مساوی است)، لوزی، چهارخانه و دوایری که داخل آن‌ها تزئین شده است. همچنین روی این سفال‌ها موضوعات نباتی نیز نقش شده بود و از ۱۴ متر به پایین مارها و ردیف مرغان آبی و بز کوهی و پلنگ نیز دیده می‌شد.

طبقه چهارم (‌هم‌دوره با تمدن شوش در ۵۵۰۰ سال قبل): این طبقه که در عمق ۹ تا ۷/۵ متری تپه واقع شده به سختی در بالای طبقه پنجم تشخیص داده می‌شود و مرکب از گورستان وسیعی است که ۱۱۷ قبر از قبرهای آن مورد مطالعه قرار گرفته و شامل سفال منقوش زرد رنگی است که خمیر آن خوب پخته شده و گاهی رنگ آن نزدیک به رنگ آجری می‌شود و نقوش سیاه رنگ دارد. شکل‌ها و موضوع نقوش آن چندان متنوع نیست. مهم‌ترین ظروف این طبقه از نظر شکل ظاهری، خمره‌های دهانه گشاد است که در قسمت گردن و شانه ظرف دارای نقش می‌باشد. این نقوش عبارت است از خطوط افقی دندانه‌دار و خطوط موج‌دار که بیشتر روی گردن ظرف است و یک نوار پهن که روی شانه ظرف قرار گرفته است. موضوع نقاشی‌ها معمولاً پرنده و شانه است. ردیف مرغان آبی که پهلوی هم قرارگرفته‌اند و در نقش شباهت به شانه پیدا کرده‌اند گاهی نیز یک عقاب با بال‌های باز یا مرغان آبی در حال شنا نشان داده شده‌اند. در این طبقه فلز فراوان است. برنز برای ساخت آب‌خورها، دستبندهای بازو، سرنیزه‌ها و تبرهایی که یک طرف آن مارپیچ است، به کار رفته است. در این طبقه نقره نیز موجود است.

طبقه سوم (هم‌عصر با جزایر اژه و بالکان در حدود ۴۰۰۰ تا ۴۵۰۰ سال قبل): این طبقه در عمق ۷/۵ تا ۶ متری واقع شده و قبرهای شماره ۸۳ تا ۱۰۱ تمدن قبلی مدتی ادامه می‌یابد و پس از اندک مدتی رو به زوال می‌گذارد. سفال قرمز آجری رنگ با نقش سیاه به ویژه در ظروف سه پایه‌ای، تنگ‌های شکم‌دار و پایه‌دار، فنجان‌های دسته‌دار، دیزی‌ها و روغن داغ‌کُن‌ها ادامه می‌یابد. نقوش به کار رفته منحصر به مثلث‌ها، هاشورها و خطوط افقی موج‌دار می‌باشد. از میان اشیای ساخته شده از برنز، خنجرها، سنجاق‌های بلند و ظروف برنزی قابل ذکر می‌باشند.

طبقه دوم (از ۳۴۰۰ تا ۳۸۰۰ سال قبل): این طبقه در عمق ۶ تا ۴ متری واقع شده و شامل آثار ابنیه و ساختمان‌ها می‌باشد. سفال منقوش هنوز تحت تأثیر سبک سفال‌های منقوش دور‌ه‌های پیش است. ظروفی که خمیرشان زرد مایل به خاکستری است و نقوش سیاه دارند و دارای اشکال مختلف همچون تنگ‌های شکم‌دار و پایه‌دار می‌باشند. سبد و فنجان دسته‌دار مزین به نوارهای چهارخانه و گل پنج‌پَر با خورشید و … . در این نقوش که به صورت مجالس ترتیب داده شده استفاده از نقش حیوانات مجدداً مرسوم گردیده است ولی علاوه بر آن یک نوع ظروف گلی دیگر نیز یافت شده که از جهاتی با آن‌ها اختلاف دارد همچون ظروف و آب‌خوری‌هایی که از حیث جنس خمیر با آن‌ها شبیه است و نقوش آن‌ها فقط خطوط افقی است که به اشکال مختلف نقش شده است. نوع اخیر به سفال محدوده بین‌النهرین شباهت پیدا می‌کند. در این طبقه فلزات چندان زیاد نیست و بیشتر شامل پیکان‌ها، دشنه‌ها و سنجاق‌های بلند بدون سر یا با سر می‌باشد.

مقاله مرتبط:

بم، تنها شهر ثبت شده در میراث جهانی

کوه سنگر کوهی برای آرمش گردشگران