یکی از مناطق ییلاقی و زیبای کشورمان شهرستان طالقان است که در تقسیم بندی جغرافیایی از شهرستان های استان البرز است. همسایگان طالقان از سمت شمال الموت و مازندران و از جنوب فشگلدره و ساوجبلاغ هستند که این منطقه ی زیبا را دربرگرفته اند. 

 در بخش خوش آب و هوا و ییلاقی دامنه کوه‌های البرز، شهرستان طالقان که جزئی از استان البرز است، واقع شده است. جالب است بدانید جمعیت این شهر حدود ۵۰۰۰ نفر به صورت ثابت است، اما به محض رسیدن تابستان و خنک شدن هوا در این منطقه ساکنین آن به بیش از ۱۲۰۰۰ نفر می‌رسند. طالقانی‌های اصیل تات هستند. این قوم که در ایران به سمت شمال غربی کشور پراکنده شده‌اند تعدادشان نیز نسبت به اقوام دیگر بسیار کمتر است. به همین دلیل است که در لغت‌نامه دهخدا ریشه نام طالقان را تالکان می‌دانند که برگرفته از نام قومیت این افراد است. اصلیت مردم طالقان و تاتی‌ها در گذشته زرتشت و یهودی بوده‌اند، اما بعد از دوران صفویه کم کم وضعیت دینی در اینجا نیز تغییر کرد و اکثر آن‌ها شیعه شدند. 

مکان شناسی طالقان

این شهرستان در فاصله ۹۰ کیلومتری کرج واقع شده است و شامل دو  بخش مرکزی و بالا طالقان است. مساحت طالقان حدود ۱۲۰۰ کیلومتر مربع است و در این محدوده جغرافیایی جمعیتی حدود ۲۵۷۸۱ تن ساکن هستند. مردم طالقان تا پیش از ورود اسلام و تا حدود سده سوم هجری، پیرو باورهای ایران باستان بودند اما از قرن سوم هجری پیرو زیدیه بودند – به پیروان زید بن علی بن حسین بن علی بن ابی ‌طالب زیدیه میگویند بعد از قدرت یابی صفویه کم کم نفوذ زیدیه تحلیل رفت و مردم این منطقه شیعه دوازده‌ امامی شدند.

سوغات طالقان

طالقان پر از باغ‌های میوه است. گردو، زیتون، زرشک کوهی، بادام کوهی، سیب، گیلاس، گلابی، درختان چنار، ریواس، تره‌کوهی، کاسنی، آویشن و گل‌های شقایق اینجا در مرغوبیت حرف اول را می‌زند. از لبنیات طالقان هم غافل نشوید.

جاذبه های دیدنی طالقان

دریاچه طا لقان

معمولاً افرادی که دوست دارند یک سفر طبیعت‌گردی را تجربه کنند، داشتن رودخانه و آب  در منطقه‌ای که به آن می‌روند، بسیار مهم است. اما در طالقان چیزی فراتر از یک چشمه و رود وجود دارد. اینجا یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های مصنوعی کشور است که توسط سد طالقان به وجود آمده است.

این سد در رواقع بر روی رودخانه زیبای شاهرود بسته شده و سبب ایجاد دریاچه‌ای به طول ۱۵ کیلومتر شده است. اما چیزی که این دریاچه را زیبا کرده، محیط فوق العاده جذاب اطراف آن است. از یک طرف کوه‌های بلند و زیبایی که روی آن‌ها برف نشسته را می‌بینید و از طرف دیگر مراتع سرسبزی که حس فوق العاده آرام‌بخشی به شما می‌دهند. شنا کردن در دریاچه ممنوع است، اما شما می‌توانید در اینجا ماهیگیری کنید. گفته می‌شود گونه‌هایی چون ماهی کپور، قزل آلا و زردپر در این دریاچه وجود دارند. از سمت بالای روستا‌ها که وارد محیط دریاچه شوید و آن را از دور تماشا کنید، یکی از زیباترین مناظر طبیعی عمرتان را خواهید دید. 

آبشار کرکبود و شله بند

وقتی این همه از طبیعت طالقان برای شما صحبت کردیم، پس حتماً مطمئن شدید که در اینجا می‌توانید آبشار هم ببینید. شما باید به روستای بزج بروید و سپس از آنجا پای پیاده با راهنمایی گرفتن از مردم محلی به سمت آبشار شله بند، یکی دیگر از جاذبه‌ های گردشگری طالقان حرکت کنید. مسیر رسیدن به آبشار از میان کوچه باغی‌هایی بسیار سرسبز و زیبا می‌گذرد که خودش بسیار جذاب است.

بیشتر بخوانید:آستارا، شهر زیبای مرز

این آبشار در فصل‌های پر بارش آب بیشتری دارد و منطقه اطراف آن بسیار دیدنی است. آبشار دیگری که با سفر به طالقان می‌توانید از آن بازدید کنید آبشار کرکبود است. این آبشار کوچک در فاصله ۱۴ کیلومتری از مرکز شهر در میان یک دره کبود رنگ واقع شده است که صخره‌های اطراف آن، تا ۵۰ متر بلندی دارند و همین ویژگی زیبا به جذابیت منطقه افزوده است.

ارژنگ قلعه

یکی از جاذبه‌های تاریخی در شهرستان طالقان، بنایی است کهن و متعلق به دوران پس از اسلام که در «روستای میناوند» این شهرستان قرار دارد. این اثر تاریخی که به «ارژنگ قلعه» شهرت دارد، در کوهی به همین نام که در جنوب روستای میناوند قرار دارد، ساخته شده است. به نظر می‌‌رسد که این قلعه‌ی تاریخی در اواسط قرن ششم، در سال ۵۴۴ و به همت «امیر کیا محمد بزرگ امید» احداث شده است. «ارژنگ قلعه» را با نام‌های دیگری همچون «دل جنگ» و «قلادوش» نیز می‌شناسند که به نظر می‌رسد در گذشته، یکی از قلعه‌های ارزشمند و مهم اسماعیلیان بوده است و امروزه تنها بخشی از آن که احتمالا برای جلوگیری از حملات احتمالی دشمنان ساخته شده، باقی مانده است. 

آبشار شله بن

آبشارهای فصلی و دائمی طالقان بسیار پرطرفدار هستند و از جلوه‌های طبیعی آن محسوب می‌شوند. یکی از این آبشارها، آبشار شله‌بن است که مسیر رسیدن به آن نیز بسیار دیدنی و منحصر به فرد است.

روستای اورزان

روستای اورزان یا آب‌ریزان از جمله روستاهای دیدنی و سرسبز طالقان است که به‌عنوان زادگاه نویسنده نامور ایرانی «جلال آل احمد» شناخته می‌شود. جلال آل احمد همچنین کتابی به نام «اورازان» نوشته که در آن درباره آداب، رسوم، فرهنگ و زبان مردم این روستا توضیح داده است. از جمله ویژگی‌های ویژه این روستا می‌توان به آبشار اورزان، باغ‌های گردو، لاله‌های زیبا و چشمه‌های دائمی اشاره کرد.

روستای عجیب ایستا

روستای ایستا یا توقف در حومه طالقان، یکی از عجیب‌ترین روستاهای ایران است. آنها اجازه ورود بانوان به روستای خود را نمی‌دهند و از استفاده از هرگونه از وسایل مدرن پرهیز می‌کنند. در گزارش زیر با این روستای راز آلود آشنا می شویم.

گروهی از پیروان میرزا صادق مجتهد تبریزی، فقیه مشهور دوره مشروطه که با الهام از آرای تجددستیز او چنین زندگی را در زمانه تسلط مدرنیته سامان داده‌اند. میرزا صادق مجتهد تبریزی از فقهایی بود که در هر دو حیطه نظر و عمل، بسیار بر طرد مطلق اندیشه تجدد و دستاور‌هایش تاکید می‌کرد و تا پایان عمر بر عدم جواز استفاده از ابزار تکنولوژیک و امور جدید و مدرن فتوا می‌داد.

اهالی روستای ایستا واقع در شرق طالقان اوقات شرعی نماز را با شاخصه‌های خود استخراج کرده و آغاز و پایان ماه مبارک رمضان را نیز با رویت خویش تعیین می‌کنند، به رویای صادقانه معتقدند، آنان به شدت منتظر ظهور امام مهدی ‌(عج) هستند. فرزندان آن بعد از رسیدن به سن تکلیف مختارند که با آنان زندگی کنند یا به شهر تبریز بازگردند، هیچگونه فعالیت‌ سیاسی و اجتماعی نداشته و باورهای خود را تبلیغ نمی‌کنند.

عروسی و عزا ندارند و مراسمی چون جشن تولد، سالگرد ازدواج و… برای آنان معنا و مفهومی ندارد. تا حدودی مهمان‌نواز هستند به شرطی که احدی از زنان قصد ورود به روستای آنان را نداشته باشد. همان‌طور که تا کنون کسی از دنیای بیرون زنان آنان را ندیده است.

مردمان این روستا، برای خرید مایحتاج خود همانند، پارچه، میخ و مقدار بسیار کمی آهن و شیشه و مانند این‌ها به شهر طالقان می‌روند و خودشان آهنگری و نجاری دارند. چندان مالکیتی برای اموالشان در میان خود نمی‌بینند و بر سر اموال با کسی نزاع نمی‌کنند و اگر کسی در دارایی آنها تصرف کند با او درگیر نمی‌شوند و از مال خود چشم‌پوشی می‌کنند. در دهکده آنها کسانی را می‌توان سراغ گرفت که تنها ۲ یا ۳ بار به بیرون از محل سکونت خود رفته‌اند. آنها افراد غیر از خود را اهل بیرون می‌نامند.

مقاله مرتبط:«شمشک، آلپ ایران»

در بخشی از اراضی این روستا کشاورزی و دامپروری کاملاً سنتی انجام می‌پذیرد. پرورش گاو، گوسفند، طیور (مرغ و خروس) اسب و قاطر از دیگر فعالیت‌های آنان به شمار می‌رود. اهالی روستای ایستا متمول هستند و از طریق فروش زمین‌های پدری‌شان در تبریز و فروش گاو و گوسفند روزگار می‌گذرانند. شناسنامه ندارند و جزو آمار جمعیت ایران به حساب نمی‌آیند. هیچ گونه خدمات دولتی را دریافت نمی‌کنند. خوراکی را که خاستگاه و چگونگی تولیدش را ندانند، مصرف نمی‌کنند و از تناول گندم و میوه‌هایی که با کود شیمیایی و سموم دفع آفات به عمل آمده باشد، به شدت پرهیز می‌کنند. فراوان از لبنیات تولیدی خودشان استفاده می‌کنند. گوشت کم می‌خورند آن هم از گوشت حیوانات نر حلال گوشت. از میهمانان خود با چای پذیرایی می‌کنند، اما خود نمی‌نوشند. مردان در آنجا علاوه بر شلوار نخی یا پشمی دست باف، پیراهن بلندی بر تن می‌کنند که تا زانو را می‌پوشاند و اغلب کلاهی پشمینه بر سر دارند.

آنها برای تردد از اسب و قاطر استفاده می‌کنند. دیده شده که چندین بار در تردد و انجام امور کشاورزی از اتومیل با بولدوزر، لودر و تراکتور استفاده کرده‌اند. در توجیه این رفتار می‌گویند که به ناچار و به جبر از صنعت و ابزار جدید استفاده می‌کنند. کودکان روستا برای علم آموزی به مدارس طالقان نمی‌روند بلکه به سبک سنتی و مکتب خانه‌ای با فراگیری دروس همانند و اجابت و محرمات فقهی، خوشنویسی و اصول عقاید با سواد می‌شوند. در مجموع ۱۸ تا ۲۰ جلد کتاب در روستای ایستا موجود است که رساله علمیه میرزا صادق مجتهد تبریزی و کتاب خطی سید حسین نجفی طباطبایی از آن جمله است. هیچ کس تاکنون زنان و دختران آنان را ندیده است فرزندانشان پس از رسیدن به سن تکلیف متضاد هستند که با آنان زندگی کنند یا به شهر تبریز بازگردند.