خوی، مرکز شهرستان خوی و از شهرهای استان آذربایجان غربیه که در 136 کیلومتری شمال مرکز استان، یعنی ارومیه قرار گرفته. این شهر، در مرز ایران و ترکیه، در شمال غربی ترین نقطه ایران قرار داره، به طوریکه فاصلهاش تا شهر وان در ترکیه 120 کیلومتر، یعنی کمتر از 2 ساعته. خوی از نظر پیشینه تاریخی از کهن ترین مراکز تمدن در شمال غرب ایران به حساب میاد، که مرکز بسیاری از حوادث تاریخی بوده، در کل می شه گفت از بزرگ ترین و مهم ترین شهرهای آذربایجانی ایرانه.
خوراکی و سوغاتی خوی
کله جوش، برانی هویج و قابلی سه تا از پرطرفدارترین غذاهای محلی خوی به حساب میان که می تونین در سفر به شهر خوی اونا رو نوش جان کنین.در کنار آویشن که به وفور در شهرستان خوی پیدا میشه، گیاهانی مثل بیدمشک، بادرتجبویه، نعناع و شااسترم هم در خوی رشد میکنه که برای درمان بیماری ها از عرق اون استفاده میشه.
حتما تعریف عسل خوی رو شنیدین، در واقع خوی به عنوان بزرگترین تولید کننده عسل در کشور و خاورمیانه ست که می تونه سوغات خوبی براتون باشه. در کنار عسل، تخمه خوی از محصولات مرغوب و درجه یک کشور به حساب میاد. از جمله صنایع دستی این شهر هم میشه به تابلو فرش، قالی بافی، پارچه بافی، نمدبافی و جاجیم بافی اشاره کرد که می تونه سوغاتی ماندگاری براتون باشه.
گردشگری خوی
این شهر، جاذبه های گردشگری و تاریخی زیادی برای دیدن داره، که اگه بخوایم چندتا از مهم ترین هاشونو معرفی کنیم، می شه به پل قطور، که یکی از مهم ترین و شناخته شده ترین پل های خاورمیانه محسوب می شه، دژ بسطام، که قدمتش به قبل از میلاد برمی گرده و از باشکوه ترین شهرهای اوراتویی زمان خود بوده، دروازه سنگی، که بنایی به جا مونده از دوران ایلخانانه، کلیسای سورپ سرکیس، آرامگاه شمس تبریزی، مسجد مطلب خان، پل خاتون و کلیسای ملهذان اشاره کرد.
پل قطور
پل قطور در 25 کیلومتری جنوب غربی شهر خوی و در قسمت سرحدی کردنشین بخش قطور از توابع شهرستان خوی در استان آذربایجان غربی قرار داره .
ساخت این پل در سال 1349 در مسیر راه آهن ایران و ترکیه در نزدیکی خوی به دست یک مهندس زن آلمانی به اتمام رسید . این پل از نوع زیر قوسی است و تا مدت ها بزرگ ترین دهانه قوسی رو در بین پل های ایران داشت. پل قطور که بر روی دره ای وسیع و با تکنولوژی جدید جهت عبور راه آهن و قطار احداث شده است، یکی از پل های مهم و شناخته شدهٔ خاورمیانه هم محسوب می شه.
پل خاتون
پل خاتون در 3 کیلو متری جنوب شهرستان خوی بر روی رود خانه قطور و در راستای جاده خوی به ارومیه قرار گرفته است.در قسمت فوقانی پل، آجر به کار رفته و دارای هفت دهانه بزرگ آب رو بوده .
در بعضی منابع تاریخی اومده که این پل به دستور احمد خان دنبلی و در کنار دامنه غضنفر ساخته شده، که هنوز پا بر جاست و به علّت ارزش باستانی بودنش توسّط میراث فرهنگی استان حفاظت می شه . در قرون گذشته ودر لشکر کشی سلطان یعقوب آق قویونلو در سال 883 هجری قمری این پل مورد استفاده قرار گرفته .
دروازه سنگی
دروازه سنگی خوی در جنوب بازار خوی قرار داره و متعلق به دوران ایلخانیانه .دروازه سنگی، دروازه ای باز مانده از حصار قدیمی شهرستان خوی است .
بعضی از مورخین این اثر رو بدوره ایلخانیان نسبت می دهن، ولی منابع دیگر با توجه به سبک معماری مقایسه با آثار باقی مانده قاجاریه در تبریز و خود شهر خوی دروازه رو مربوط به دوره قاجار می دونن .
مقاله مرتبط:با عروس زاگرس بیشتر آشنا شوید
این بنا از حیث جنس ساختمان با دو نوع مصالح مقاومت ساخته شده است، ضلع شمالی آن با آجر ساخته شده و سمت جنوبی بنا که از سنگهای تراش خاکستری و سیاه می باشد با ترکیبات موزون و هماهنگ نماسازی شده است. این بنا در حال حاضر مورد استفاده قرار نمی گیره .
کلیساهای خوی
کلیسای فنایی مربوط به سدهٔ 7 و 8 ه. ق. است و در خوی، حومه شهر واقع شده و این اثر در تاریخ 25 اسفند 1379 با شمارهٔ ثبت 3380 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این کلیسا در حومه شهرستان خوی در روستایی به همین نام و در میان خانه های روستایی قرار دارد . این بنا از قلوه سنگ و سنگ لاشه ساخته شده و قوس های جناقی آن از آجر و پوشش های گنبد آن سنگی است و محرابی به طرف شرق دارد . این کلیسا از نظر معماری و نقوش ترسیمی در محراب با بنای کلیسای مهلذان هم خوانی دارد و تعلق آن را به دوره صفویه تایید می کند
کلیسای قریس مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان خوی، روستای قریس واقع شده و این اثر در تاریخ 25 اسفند 1379 با شمارهٔ ثبت 3381 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کلیسای قریس با توجه به نحوه کارگذاری سنگ ها و استفاده از ملات ضخیم و نیز فرم پلان و نحوه تراش سنگها و ستون های استفاده شده در آن همانند سایر بناهای منظم مذهبی منطقه مخصوصاً مشابهت فرم ساختمان به کاروانسرای قوردیک که در 5 کیلومتری همین بنا قرار دارد در دوره ایلخانیان ساخته شده است . محراب کلیسا بفرم نیم بیضی است و در ساختمان داخلی کلیسا 7 نورگیر برای هدایت نور از بیرون به داخل کلیسا تعبیه شده است، یک سنگاب شکسته نیز در جلوی ورودی کلیسا بچشم می خورد که محل جمع آوری آب چشمه می باشد .
کلیسای ملهذان مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان خوی، روستای ملهذان واقع شده و این اثر در تاریخ 2 شهریور 1378 با شمارهٔ ثبت 2389 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این نقوش که در اندود گچ به کار رفته است عمدتا نقوش اسلیمی گل و بوته است . طرفین محراب نیز دارای مقرنس کاری زیبایی است . این کلیسا توسط هیأت ایتالیایی در ردیف آثار متعلق به قرن 18 میلادی معرفی شده تصرفات انجام شده در بنای کلیسا که ضمن انجام فعالیتهای پژوهشی و مرمتی در کلیسا بچشم می خورد یک مورد حفاری غیرمجاز در جلوی محراب کلیسا و همچنین تخریب سنگهای ساختمان کلیسا توسط مردم محل بوده است.
کلیسای سورپ سرکیس در شمال غربی شهر خوی و در محله قدیمی «امامزاده» قرار دارد. تاریخ ساخته شدن این بنا به دو دوره متفاوت در سده چهارم میلادی نسبت داده می شود اما تعمیراتی اساسی در دوره صفویه بر روی آن انجام شده است و شکل فعلی کلیسا محصول آن است.
آرامگاه شمس تبریزی
در 2 کیلومتری مرکز شهر خوی در محله امامزاده، بنایی وجود داره که به مناره شمس تبریزی، مشهوره . آرامگاه شمس تبریزی از مکان های گردشگری و زیارتی خوی در استان آذربایجان غربی است که محل مدفن شمس تبریزی شاعر صوفی و پارسی گوی می باشد و همه ساله علاقه مندان شمس تبریزی از خوی و دیگر شهرهای ایران و حتی کشورهای همسایه در مراسمی بزرگداشت این شاعر ملی رو گرامی می دارن .
مناره شمس تبریزی درخوی از بناهای به یادگار مانده از شاه اسماعیل صفوی است.
این پادشاه ایرانی بنای بزرگی رو به خاطر تمجید از وی ساخت که با گذشت زمان ویران و بنای فعلی که اکنون در مرکز شهر خوی است باقی مانده است.
آبشار های خوی
آبشار چله خانه در 5 کیلومتری شمال روستای یاریم قایا از توابع شهرستان خوی قرار گرفته. این آبشار در دامنه های شرقی قله چله خانه قرار گرفته و دسترسی به آن نیاز به مهارتهای فنی و تجهیزات کوهنوردی دارد. آبشار در ارتفاع 1694 متری از سطح دریا قرار گرفته است. چله خانه یکی از قلل مرتفع آذربایجان غربی است و ارتفاعی در حدود 2470 متر دارد. کوه چله خانه دارای جنگل و طاق و ایوان زیبائی است که به روایاتی در گذشته های دور خرقه پوشان، دوران «چله نشینی» خود را در آنجامی گذرانیدند. هنوز نشانه های چند قبر ناشناس در قله ی مسطح چله خانه باقی است. دسترسی به این آبشار از طریق شمال شهرستان خوی، جاده روستایی عزت آباد، سروو، قیزقلعه و سپس روستای یاریم قایا امکانپذیز است. آبشار در دره شمال روستا واقع شده.
آبشار بدلان در 21 کیلومتری شهرستان خوی و 5 کیلومتری روستای بدلان واقع شده. آبشار زیبا و شگفت انگیز بدلان در دامنه کوه اورین خوی از جاذبه های طبیعی این منطقه از استان آذربایجان غربی است. اهمیت گردشگری و توریستی آبشار بدلان از مدت ها پیش مورد توجه ایرانگردان و مسافران این منطقه قرار گرفته و حضور رو به رشد گردشگران در این منطقه شاهدی برای این موضوع است. مناظر دل نواز و روح انگیز طبیعی اطراف دشت خوی نیز، به آبشار بدلان، جلائی بیشتر بخشیده و آن را دیدنی تر کرده. در مسیر بستر این آبشار، روستاهای سبز و خرمی به نام روستای پسک و بدلان قرار دارند که سرسبزی و طراوت طبیعت شان گردشگران را به وجد می آورد. این منطقه از نظر شرایط اقلیمی و آب و هوا در ردیف پر باران ترین و حاصلخیزترین روستاهای شهرستان خوی است.
